Тыва Республика хүнүнүң мурнунда Улусчу чогаадылга бажыңынга республиканың культурлуг хөгжүлдезиниң чаа делгемнерин ажыдар болуушкун болуп эрткен. Тыва Республиканың Культура яамызы Новосибирскиниң М.И. Глинка аттыг күрүне консерваториязы-биле кады ажылдажылга дугайында дугуржулгага атты салган. Ол документ кады ажылдап кылыр төлевилелдерниң боттанылгазын дүргедедиринге, үнелеп четпес арга-дуржулга солчулгазынга, Тываның культуразын болгаш уран чүүлүн чаа деңнелче көдүрүп эккээр бедик мергежилдиг кадрлар белеткелинге улуг ужур-дузалыг болур.
Дугуржулгага республиканың культура сайыды Виктор Чигжит биле Новосибирскиниң М.И. Глинка аттыг күрүне консерваториязының ректору Вячеслав Стародубов атты салганнар.
Ат салган дугуржулгада методиктиг, ном үндүрер болгаш эртем-шинчилел ажылы дээш янзы-бүрү угланыышкыннар бар. Культура болгаш уран чүүл адырында дээди өөредилгениң шынарын бедидеринче, чогаадыкчы болгаш социал-гуманитарлыг хөгжүлдеже, ол ышкаш бедик деңнелдиг специалистерни белеткээринче угланган.
“Бистиң кол сорулгавыс дээрге тускай эртемниглерниң болгаш бодунуң мергежилинге тергиидээннерниң хереглелин хандырар кадрларны тус-тузунда белеткээри-дир. Ол уран чүүлдү күүседиринге-даа, эртем талазы-биле чогаадыкчы төлевилелдерге-даа хамааржыр, ооң иштинде диссертацияларны белеткээри болгаш тускай сорулгалыг угланыышкыннар кирип турар. Амдыызында бистиң консерваториявыста Тывадан 11 студент өөренип турар. А бистиң кады ажылдажылгавыс чүгле өөредилге-биле кызыгаарлаттынмаан дээрзин онзалап демдеглексеп тур мен. Республиканың чогаадыкчы инфраструктуразын хөгжүдеринге дузаны чедиреринге белен бис, ылаңгыя бо чүүл регионнуң чогаадыкчы арга-шинээн ажыдарынга улуг ужур-дузалыг чаа Культура бажыңынга хамааржыр” – деп, Вячеслав Стародубов чугаалаан.
Новосибирскиниң опера болгаш балет театрының кол режиссёрунуң хүлээлгезин база күүседип турар Вячеслав Стародубцев келир үеде кады ажылдажылганың үре-түңнелдиг болурунга бүзүрелин илереткен.
«Чогаадыкчы чоруктуң болгаш уран чүүлдүң, ниитизи-биле хөгжүмнүң хөгжүлдези чүгле культурага эвес, а шупту адырларда техника талазы-биле бурунгаарлаашкынга болгаш оон-даа солун хөгжүлдеге улуг ужур-дузалыг болурун шупту эки билир бис. Ынчангаш бистиң кады ажылдажылгавыс республиканың хөгжүлдезинге күштүг идиг болур дээрзинге сеткилим ханызындан идегеп тур мен. Ат салган дугуржулгалар хөй, ынчалза-даа херек кырында боттанып турар ажылдар колдуунда эвээш. Ынчангаш бо ажылдарның боттанылгазын ёзулуг чуртталгаже киириксеп тур мен. Бистиң мурнувуста дендии солун болуушкуннар манап турар» – деп, ол чугаалаан.
Тываның культура сайыды Виктор Чигжит база бодунуң планнары-биле үлежип, кады ажылдажылга опера театрын сайзырадырынче база вокалистерни белеткээринче онза кичээнгейни угландырып турарын демдеглээн. 400 олуттуг бичии, 1000 олуттуг улуг залдыг чаа Культура бажыңын тударынга улуг идегел бар. Концерт залындан аңгыда, Тывага бүрүнү-биле опера болгаш балет театрын тургузарынга эң-не кол базым болур балет залын дериг-херексел-биле чүмнээри планнаттынган.
"Ооң кол режиссёр болганын барымдаалап, хөй жанрлар болгаш адырлар талазы-биле кады ажылдаарын көрүп турар бис. Ооң опера, балет болгаш хөгжүм адырларында арга-дуржулгазының ачызында боттаныр келир үеде бүзүрелдиг чаа төлевилелдер бисте бар. Келир чылче тускай планнарны тургузуп кылган бис" – деп, культура сайыды демдеглээн.
Чоокта чаа бо дээди өөредилге черинде төлевирлиг өөренип турар студентини бюджет олутче шилчидип алганы демдеглеттинген болгаш ында өөренип турар студентилерни бүгү тала-биле деткиир сорулга салдынган.
Бо дугуржулгага атты салыры херек кырында Тываның культурлуг арга-шинээн хөгжүдериниң чугула чадазы болур. Чурттуң мурнакчы дээди хөгжүм өөредилге черлериниң бирээзи-биле кады ажылдаары республиканың профессионал өзүлдезинче, чогаадыкчы хөгжүлдезинче болгаш культура амыдыралын байыдарынче чаа оруктарны ажыдып турар. Бо кады ажылдажылга бүгү республикага ажыктыг уран чүүлдүң болгаш культураның чечектелип сайзыраарынга ажыктыг билдингир үлегер-чижек болурун аазап турар.
Чыжыргана СААЯ.
Буян Ооржактың тырттырган чуруу.
“Шын” №32 2025 чылдың август 21