Россия хүнүнде бүгү РФ-тиң 89 регионунуң чурттакчы чону төрээн чуртунуң хүнүн демдеглеп байырлаан. Тывага Россия хүнүн Арат шөлүнге Россия Федерациязы биле Тыва Республиканың туктарын көдүрер байырлыг ёзулал-биле эгелээн. Хемчегге ТР-ниң Баштыңы Владислав Ховалыг, ТР-ниң Дээди Хуралының Даргазы Каң-оол Даваа, ТР-ниң шериг комиссары, полковник Демир-оол Артына болгаш өске-даа удуртукчулар база Чепсектиг күштерниң төлээлери киришкен.
Россияның болгаш Тыва Республиканың туктарын ТР-ниң Чазааның Тимур Дулуш аттыг үрер хөгжүм оркестриниң үделгези-биле көдүрген соонда, чалыы хамаатыларга паспорттарны байырлыг байдалга тывыскан.
Кызыл хоорайның 15 дугаар лицейиниң өөреникчизи Агата Моңгуш база ол хүн Россияның хамаатызы болган.
— Июнь 10-да төрүттүнген мен. Бир-ле дугаарында, Россия Федерациязының хамаатызы болганымга аажок өөрүп тур мен. Ийиде, баштайгы документимни Владислав Товарищтайовичиниң холундан алганым база онзагай болду. Аас-кежиктиг кижи-дир мен. Кижи бүрүзү улуг удуртукчунуң холундан байырлыг байдалга паспорт албас болгай – деп, Агата өөрүшкүзүн илеретти.
Бүгү-россия чергелиг «Баштайгыларның шимчээшкининиң» Тывада салбырының кежигүннери бир-ле дугаар паспорт алган оолдар, кыстарга тускай значоктарны тывыскан.
Арат шөлүн садыг-саарылга майгыннары каастапкан. Оларның аразында ТР-ниң шериг комиссариадының, Чонну ажылга хаара тудар төптүң, Чонга халас юридиктиг дуза кадар бюронуң майгыннары өскелерден ылгалдыг көзүлдү.
Арана Ооржак, күрүнениң юридиктиг бюрозунуң юризи:
– Чонга халас юридиктиг дуза кадар дээш, бөгүн үш ажылдакчыдан тургустунган команда байырлалда чедип келдивис. Сонуургаан айтырыгларының харыызын чон келгеш, билип ап тур. Хөй кезиинде бажың-балгат, чер дээн ышкаш шимчевес өнчүге болгаш өре-ширеге, хуулуг чээлиге хамаарышкан айтырыгларлыг болур-дур. Эртенгиниң 10.00 шактан бо үеге чедир 13 хамаатыга консультацияны бердивис.
Буян Ондар, Чонну ажылга хаара тудар төптүң ажылдакчызы:
– Байырлал хүнүнде чыылган чонга ачы-дуза чедирер дээш келдивис. Ажыл чоктар учедунга канчаар турарын, чүгле Тывада эвес, а Россия девискээринде кайда, кандыг ажылчын олуттар барын, Чонну ажылга хаара тудар төптүң деткимчези-биле каяа өөренип ап болурул, орулгазы эвээш, хөй ажы-төлдүг азы ажыл чок хамаатылар күрүне деткимчези алырда чүнү канчаарыл дээн ышкаш айтырыгларга хамаарыштыр консультацияларны берип, тайылбыр ажылы кылып тур бис. Социал керээ күрүне деткимчезин канчаар алырыл, хууда бизнес ажыдарда чүнү канчаарыл дээн ышкаш айтырыглыг хамаатылар кээп тур. Чонну ажылга хаара тудар төптүң учедунга тургаш, ажыл тып алырга, күрүнеден алыр деткимче акша дугайында база тайылбырны кылып тур бис. Эртенгиниң 10.00 шактан тура 200 хире хамаатыга тайылбырны кылдывыс.
Россия хүнүнде Тывага Пандито Камбы-лама институдун үндезилеп тургускандан бээр 105 чыл оюн база демдеглээнин билир бис. Байырлалга киржири-биле Дрепунг Гоманг хүрээниң бедик саңныг башкызы Джигме Гьяцо болгаш Россияның өске-даа буддисчи регионнарының база Москва болгаш Санкт-Петербург хоорайларының лама башкылары бүдүн делегация Тывада аалдап келген.
Ол хүн кежээ В.Көк-оол аттыг Национал хөгжүм-шии театрынга шажын-чүдүлгеге болгаш төрээн чуртка хамаарышкан ыр-шоорлуг, танцы-самныг бедик деңнелде оюн-тоглаазын Национал театрның артистери бараалгаткан.
«Тывага кээривиске бисти чылыг-чымчак уткуп-хүлээп алды. Кайгамчык чараш концерт болду» – деп, Абаканның сарыг шажын ниитилелиниң төлээзи Елена Фролова чугаалады.
Россия хүнүн байырлаан хемчеглер Азия төвүнге Тываның В.М. Халилов аттыг күрүне филармониязының тургустунгандан бээр 55 чыл оюнга тураскааткан концерт-биле доозулган. Чайгы сериин кежээ Азия төвүнге болган оюн-тоглаага чыылган чон ынак артистериниң орус, даштыкы болгаш тыва композиторларның бижээни ырыларын дыңнап кежээлээн.
В.А. Моцарт, Имре Кальман, Антонио Вивальди дээн ышкаш алдар-аттыг болгаш тыва композиторларның чогаатканы аялгаларынга көрүкчүлер таалап, дыштанган.
Симфониктиг оркестр, «Кант» ансамбли, Орус национал хөгжүм херекселдериниң оркестри болгаш филармонияның ыраажылары оюн-көргүзүүн чыылган чонга бараалгаткан.
Тываның В.М. Халилов аттыг күрүне филармониязының 55 чылдаан оюнга уткуштур республиканың ырак-чоок кожууннарынче болгаш кожавыс Моол күрүнеже безин үнүүшкүннерни организастап турарын симфониктиг оркестрниң кол дирижеру Бааст Төгсбайяр демдеглээн.
«Артист кижиге концерт сезонун хаары — улуг байырлал. Бо чылын филармонияның 55 чылдаан юбилейи болгаш концерт сезонун Азия Төвүнге байырлыг байдалга хаар деп шиитпирлээн бис» – деп, Бааст Төгсбайяр немээн.
Чыылган чон кайгамчык оюн-тоглаага өөрүп четтиргенин илередип, боодал чечектерни артистерге сөңнеп турган.
Айдың ОНДАР.
Чингис СААЯНЫҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №44 2024 чылдың июнь 15
