Тываны таварты чурттар аразының делегей чергелиг логистика төлевилелдериниң айтырыын бедик деңнелдиг чугаалажыышкыннарга база катап көдүрген.
Бо удаада, июль 3-те, Астанага болуп эрткен Шанхайның кады ажылдажылга организациязының киржикчилериниң чугаалажылга шөлүнге Россия биле Моолдуң президентилериниң ужуражылгазынга ону дыңнаткан.
Моолдуң баштыңы Ухнаагиин Хүрелсух Россиядан Тываны таварты Кыдатче транспорт оруу ооң чуртунуң экономиктиг хөгжүлдезиниң чугула үш кол инфраструктура төлевилелдериниң санынче кирген деп чугаалаан. Россияның, Моолдуң болгаш Кыдаттың аразында үш талалыг кады ажылдажылгазынга чаа оруктар таарымчалыг байдалдарны тургузарынга ол бүзүрелин илереткен.
Россияда Тываның транспорт төлевилелин Төп-Евразийжи транспорт оруу деп адап турарын сагындыраал. Ол Россия–Моол–Кыдат маршрудунга аргыжылганың ийи оруун тургузар ужурлуг. Бир дугаарында – демир-орук оруу. Ында Транссибирь демир-оруктан Тывага чедир Цаган-Тологой (Тыва, Россия) – Арцсуур (Моол Улус Республика) кызыгаар кежир демир-орук кезиндээн туткаш, оон Кыдат-биле кызыгаарже адырны чорудуп, кыдат демир-орук четкизинге каттыштырары көрдүнүп турар.
Оон өске арга – автомобиль оруу, колдуунда белен. Россияның талазындан алырга, Р257 “Енисей” федералдыг оруктуң төнчүзү болур Тывада “Хандагайты” контроль-эрттирилге пунктузунга каайлы-логистика комплекизин 2024 чылда ажыглалче киириптерге, ол пунктунуң эрттирилге күчүзү ийи катап улгадыр. Моол тала Россия кызыгаарында “Боршоо” эрттирилге пунктузун бүрүнү-биле эде чаартып, “Булган” эрттирилге черинге чедир кырыкы каъды быжыг эки орукту кылып эгелээн, ол орук Кыдаттың барыын талазында эң улуг транспорт төвү – Урумчи хоорайже кирерин хандырар.
Тываны таварар транспорт коридору Россияның чамдык регионнарынга, ылаңгыя Сибирьге Кыдатче база ооң орук четкизинге чедир эң кыска орук апарып, Мурнуу-чөөн Азияның өске-даа чурттарынче транзитти ажыдар. 2023 чылда Россияның Президентизи В.Путин, Сибирьниң бурунгаар хөгжүлдезин сайгарып тура, Төп-Евразия транспорт оруун өөренип көргеш, ол талазы-биле документини аңаа киирер даалганы Федералдыг Чазакка онааган.
Тываны таварып, Моолче транзит оруу транспорт төлевилелдери-биле кызыгаарлаттынмаан. Республиканың чырык четки комплекизиниң салбыры, Саян-Шушенск ГЭС-биле кады, МАР-ның энергетика системазынче чырык энергиязын дамчыдарынга ССРЭ үезинден бээр киржип турарын сагындыраал. ШОС саммидинге ийи талалыг чугаалажылгаларның кол айтырыы — энергетика адырында кады ажылдажылганы калбартыр болганын Россияның биле Моолдуң баштыңнары демдеглээн.
ТР-ниң Чазааның парлалга албанының медээзи.
“Шын” №50 2024 чылдың июль 6
