Шрифт
А А А
Фон
Ц Ц Ц Ц Ц
Изображения
Озвучка выделенного текста
Настройки
Обычная версия
Междубуквенный интервал
Одинарный Полуторный Двойной
Гарнитура
Без засечек С засечками
Встроенные элементы
(видео, карты и т.д.)
Вернуть настройки по умолчанию
Настройки Обычная версия
Шрифт
А А А
Фон
Ц Ц Ц Ц Ц
Изображения
Междубуквенный интервал
Одинарный Полуторный Двойной
Гарнитура
Без засечек С засечками
Встроенные элементы (видео, карты и т.д.)
Вернуть настройки по умолчанию

Россияда аргар-кошкарны камгалаар дээш

2 февраля 2023
37

Делегейде эӊ-не улуг хемчээлдиг аргар-кошкарны кадагалаар талазы-биле чурттуӊ кол даяныр документизин РФ-тиӊ Бойдус курлавырларыныӊ болгаш экология яамызы чүүлдүгзүнген.

«Алтайныӊ даг кошкары» деп адаар аргар-кошкарны кадагалаар талазы-биле стратегияны РФ-тиӊ Бойдус яамызыныӊ 2022 чылдыӊ декабрь 30-де үнген Айтыышкынында бадылаан.

Россия биле Моолдуӊ аразында одарлап көжүп чоруп турар өөр бөлүк аргар-кошкарныӊ өзүп көвүдээрин барымдаалап, оларныӊ кызыгаар эртип көжүп одарлаарынга кандыг-даа моондак тургуспайн, оларны кадагалап камгалаар.

«Тывада болгаш Алтайда аргар-кошкарны хөй чылдар иштинде шинчилеп келген специалистер-биле демнежип алгаш, ол аӊнарны кадагалаарыныӊ стратегиязын Бүгү-делегейниӊ бойдус фондузунуӊ эгелекчи саналы-биле белеткээн. Арга-дуржулганы каттыштыргаш, бойдус камгалакчыларынга ажылдаар планны тургузуп каан стратегия-дыр. 2014 чылдан тура Сайлыг-Хемниӊ национал парыгынга төтчеглекчилерге удур рейдилерни, чурттакчыларга тайылбыр ажылын күштелдиргенин демдеглээр апаар. 2022 чылга чедир аргар-кошкарныӊ баш саны, чүгле Сайлыг-Хемниӊ кашпал-сыннарынга безин, 2000 – 2500 хире чедир өзүп көвүдээн» – деп, Бүгү-делегейниӊ бойдус фондузунуӊ төлевилелдериниӊ улуг координатору Александр Карнаухов чугаалаан.
Аргар-кошкарны РФ-тиӊ Кызыл дептеринче киир бижээш, Делегейниӊ бойдус камгалаар эвилелиниӊ даӊзызынга «чидип болур» аӊ деп бижээн.

Бистиӊ чуртувуста аргар-кошкарлар Моол-биле кызыгаарлашкан Тыва биле Алтай республикаларныӊ: Сайлыг-Хем, Чихачев, Мөӊгүн-Тайга, Цаган-Шибэту деп сыннарында чурттап турар. Ол черлерде – «Сайлыг-Хем» деп национал парк, «Алтай» биле «Убсунур ыйгылаажы» деп заповедниктер, «Зона покоя плато Укок» деп бойдус парыгы – бойдустуӊ онза камгалалдыг девис- кээрлери бар.

Бистиӊ чуртувуска аргар-кошкарны аӊнаарын 1934 чылда хоруп каан. Ынчалза-даа бо аӊныӊ эъди, мыйызы дээш олчааргак төтчеглекчи чоруктар ам-даа уламчылап турар.

Аргар-кошкар – көжүп чурттаар аӊнар. Кыжын Моолдуӊ чуга харлыг черлеринче чоруй баар. Чайын Россияже катап чедип келир. Ынчангаш ийи чурттуӊ кады ажылдажылгазы чокта, бо аӊнарны камгалаары болдунмас. 2018 чылда Россия биле Моол аргар-кошкарны кызыгаарлар аразында девискээрге хынап хайгаараар талазы-биле программага ат салган.

Бүгү-делегейниӊ бойдус фондузу бо стратегияны күүседиринге дузалажыр, аргар-кошкарны санаар, ооӊ өзүп көвүдээрин демдеглеп бижиир, бойдус камгалаар чырыдыышкын ажылын болгаш төтчеглекчилерге удур хемчеглерни чорудар.

Март айда Сайлыг-Хем деп Национал паркка делегей чергелиг хурал болур. Аргар-кошкарны кадагалаар талазы-биле планны болгаш кылып чорудар ажылдарны аӊаа сүмележип чугаалажыр.

Бүгү-делегейниӊ бойдус камгалаар фондузунуӊ Россияда төлээ чериниӊ парлалга секретары Татьяна Иваницкая.
Р. ДЕМЧИК очулдурган.

false
false
false
false
false
false