Эртип турар 2025 чылда Россияда ниитилел-политиктиг көскү болуушкуннарның бирээзи – Владимир Путинниң декабрь 19-та “дорт шугуму”. Ооң эгелээринге чедир 3 сая ажыг айтырыгларны чон бижимел, электроннуг болгаш видео хевирлерге салган. Тываның чурттакчылары 3 муң ажыг айтырыгларны Президентиниң “дорт шугумунче” чорутканын Бүгү-российжи Улусчу фронтунуң регионда күүсекчи комитеди дыңнаткан. 4 шак 28 минута дургузунда уламчылаан парлалга конференциязы хевирлиг “дорт шугум” үезинде 103 айтырыгга Россияның Президентизи харыылаан.
Тыва Республиканың Баштыңы болгаш ТР-ниң Чазааның кежигүннери, эрге-чагырга органнарының ажылдакчылары, республиканың чурттакчы чону Россияның Президентизиниң “дорт шугумун” кончуг кичээнгей-биле көрүп, ооң дугайында санал-оналдары, сагыш-бодалдары-биле интернетке үлежип турганнар.
Тываның Баштыңы ажыл-херек аайы-биле орукка чораан-даа бол, Президент Путинниң “дорт шугумун” кончуг кичээнгейлиг көрген. “Дорт шугум” меңээ Россияда болуп турар болуушкуннарның, чурттуң хөгжүлдезиниң болгаш күрүнениң политиказының угланыышкыннарының дугайында билип ап болур медээлер дөзү-дүр. Эң ылаңгыя Президент хүлээп алган шиитпирлеринге хамаарыштыр тайылбырларны бээрге, күрүнениң политиказының чылдагааннары болгаш угланыышкыннары билдингир апаар, регионга ажылды федерация чергелиг айтырыгларга дүүштүр чорударынга дузалыг-дыр” — деп, Владислав Ховалыг интернетте бодунуң блогунга бижээн.
“Россия биле Кыдаттың аразында экономиктиг харылзаалар дугайында Президент “дорт шугумга” чугаалап, Чөөн чүк талазынче хөгжүлде амгы үеде кончуг чугула угланыышкын деп онзалап демдеглээнде, Тываны тавартыр чөөн талаже транспорт коридорун тургузар талазы-биле ажылывысты ам-даа күштелдирер ужурлуг бис”— деп, Владислав Ховалыг айыткан. “Дорт шугум” үезинде социал-экономиктиг даалгаларны Президент берген, олар бистиң регионга база дорт хамааржырын Тываның удуртукчузу интернетте блогунга бижээн.
Чаа чуртталга бажыңнарының тудугларын ажыглалга киирериниң хуусаазын соңгаарлатканы дээш, тудуг организацияларын торгаарын чөптүг чылдагааннар чокка соксадыры, ийиги рынокта эрги чуртталга бажыңнарынга өг-бүле ипотеказының хемчээлин алгыдары, орулгалары эвээш өг-бүлелерниң кежигүннериниң орулгаларындан тырткан 13 хуу үндүрүглерниң 7 хуузун эгидип бээри дээш социал ужур-дузалыг даалгаларны Президент берген. Олар Тывага база чиге хамаарылгалыг.
Орулгалары эвээш болгаш хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге акша дузазындан аңгыда, уруглар садтарының болгаш ясли бөлүктериниң ажылдаар шагын узадыр дээн ышкаш материалдыг эвес дузаны чонга көргүзер дугайында Президентиниң даалгазын ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар чүүлдүг деп деткээн.
Декабрь 19-та “дорт шугумга” “Маадырларның үези” программаны боттандырарынче Владимир Путин шыңгыы кичээнгейни салган, ТШО-нуң киржикчилери аңаа идепкейлиг киржип, эрге-чагырга органнарында болгаш компанияларда чедиишкинниг ажылдап турарын демдеглээн. Тывада база “Маадырларның үези” эки боттанып турар. Чижээлээрге, Россияның Маадыры Буян Куулар ТР-ниң аныяктар херектериниң талазы-биле сайыт албан-дужаалга томуйлаткан.
Тываның чурттакчы чону Президентиниң “дорт шугумунга” улуг сонуургалдыг болгаш дыка кичээнгейлиг болганы социал четкилерден илдең. “Дорт шугумга” хамаарыштыр оларның бижимелдеринге харыылар, тайылбырлар чогуур албан черлеринден дораан келгилээн. Чижээлээрге, “Аарыг кижилерни эмнээринге херек акша-хөреңги регионнарже долузу-биле чоруй барган деп Президент чугаалады. Хан хынаар глюкометрге тест-дилиндектерни бодум акшам-биле садып алдым, оларны халас бээр ужурлуг, ынчалза-даа аптекада чок дээш, халаска бербеди” — деп, Владислав Ховалыгның блогунга Артур Седип бижиптерге, республиканың Кадык камгалал яамызындан харыы дораан келген, глюкометрлерге тест-дилиндектер бар, чиигелделиг рецепт-биле ап алыңар деп дыңнаткан. Чаңгыс бо чижектен Президентиниң “дорт шугуму” чүү хире күштүг дээрзи илдең-дир.
Президент Владимир Путинче Тываның чурттакчыларының чоруткан айтырыгларынга хамаарыштыр ажылды Бүгү-российжи Улусчу фронтунуң регионда күүсекчи комитеди чорудар, көдүрүлген айтырыгларны республикада күүсекчи эрге-чагырга органнары болгаш өске-даа албан черлери-биле сайгарар. Бо ажылга кылымал интеллектини ажыглаарын, ооң соонда волонтёрлар ажылдаарын Улусчу фронтунуң республикада күүсекчи комитеди дыңнаткан.
Россияның Президентизиниң “дорт шугуму” декабрь 19-та эфирге эрте берген-даа болза, амыдырал-чуртталгада, ажыл-иште уламчылап турар.
Ш. КҮЖҮГЕТ.
Чурукту интернеттен хоолгалаан.
“Шын” №50 2025 чылдың декабрь 25