Март 6-да эртенгиниң 8 шак 49 минута турда Шагаан-Арыг хоорайның чагыргазының дежурныйынга тус черниң одалга-чылыдылга станциязында өрт өөскүп үнген деп медээ келген. Дүрген хөделир албан черлериниң демниг хөделиишкининиң ачызында санныг шактар дургузунда ЧЭТ-те болган өрттү узуткап, чок кылган. Баш бурунгаар медээлерден алырга, Шагаан-Арыгның ЧЭТ-ке болган онза байдал (ОБ) котельнаядан аңгы турар чылыг бээр отсекке болган. Онза байдалдың ылаптыг чылдагаанын ам-даа тургузуп турар.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг ОБ болган дугайында медээ алгаш-ла, болуушкун болган черже дораан чорупкан. Тываның Баштыңы Шагаан-Арыгга баргаш, оперативтиг хуралды эрттиргеш, ОБ-ниң уржуктарын чок кылыр болгаш хоорайның чурттакчыларынга база когарааннарга дуза көргүзери-биле ажылчын бөлүктү тургузар дугайында шиитпирни хүлээп алган. Ол ышкаш Владислав Ховалыг Хову-Аксының, Чаа-Хөлдүң база Ак-Довурактың котельнаяларының дериг-херекселдеринге хыналданы чорударын дааскан.
Ол-ла хүннүң дүнезинде чылыдылга четкизиниң эргилиишкинин катап тургускан. ЧЭТ-ти катап тургузуп турар үеде түр үениң схемазы-биле хереглекчилерге чылыгны мобильдиг котельнаялар хандырып турар. Ындыг котельнаяларны кожа регионнардан болгаш РФ-тиң Тудуг яамызының курлавырындан чоруткан. «Сергей Күжүгетович Шойгуга, РФ-тиң Президентизиниң оралакчызы Александр Валентинович Новакка, РФ-тиң тудуг болгаш коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Энварович Файзуллинге, ОБЯ-ның даргазы Александр Вячеславович Куренковка, ол ышкаш коллегаларым — Сибирь регионнуң губернаторларынга өөрүп четтиргенимни илередир-дир мен.
Кадык камгалал сайыды Михаил Альбертович Мурашко мээң-биле харылзаада. Ол Тываже Озал-ондактар медициназының федералдыг төвүнүң бригадазын чоруткан» — деп, В. Ховалыг медеглээн.
Ол-ла хүн ЧЭТ-ке болган өрттен когараан 23 кижи Улуг-Хемниң кожууннар аразының эмнелге төвүнге дуза дилеп келген. Республиканың 1 дугаар эмнелгезинге шыырак эмчи дузазын көргүзери-биле когараан 15 кижини санавиация-биле Кызылга эккелген. Арткан кижилерни эмчи хайгааралында алган.
Москваның эмчи бригадазының составында «Центропас»» эмчи отрядының база Россияның ОБЯ-ның дүрген психологтуг дуза чедирер төвүнүң эмчилери келген. Олар Кызылга ужуп келгеш-ле, когараан кижилерни хынап көргеш, байдалы эң-не берге 8 кижини Красноярск хоорайда крайның күрүнениң клиниктиг эмнелгезиниң өртең төвүнче Россияның ОБЯ самоледу-биле чоруткан. Республиканың 1 дугаар эмнелгезинде когараан алды кижи арткан: токсикология салбырында — үш, өртең салбырында — ийи база травматологияда бир кижиниң байдалы турум.
Ол аразында «Шагаан-Арыгның ЧЭТ-те бүгү хоорайга сугнуң температуразын 40 градус хире тудуп турар бир котёлду ажылдадыпкан. Хоорайның чылыдылга системазы ажылчын байдалга турар кылдыр сугнуң эргилдезин хандырган. Хөй аал чурттаар бажыңнарны хынап, үрелген хоорзалар бар болза, дүрген септээр кылдыр хыналданы чоруткан.
Оон аңгыда, Россияның ОБЯ-зының ийи самоледу Кызылче модульдуг котельнаяларны база чылыдыр үрер херекселдерни эккелген. «Электри хандырылгазының кабельдерин катап тургузар ажылдар кылдынган, түр үениң схемазы-биле чылыгны берип эгелээн. Ийиги котёлду бөгүн ажылдадыр кылдыр белеткеп тур бис» — деп, ТР-ниң одалга болгаш энергетика сайыды Эдуард Куулар дыңнаткан.
РФ-тиң Камгалал сайыды Сергей Шойгунуң шиитпири-биле чылыг үрдүрер пушкалар болгаш мобильдиг котельнаяларны чоруткан. Бо дериг-херекселдер төп одалга системазын катап тургузар үеге чедир чылыг-биле хандырар.
Ол ышкаш самолет-биле 80 чылыг үрдүрер пушканы болгаш 200 электри конвекторун эккелген. Оон аңгыда, база бир чүък Кемероводан чер кырының транспорту-биле келген. Шагаан-Арыгның үш школазынга чурттакчы чонга түр үениң пунктуларын тургускан.
Өөредилге, культура объектилеринге чурттакчыларга социал дуза чедирери-биле албан черлеринге таарымчалыг температураны тургускан. Объектилерде ажылдакчыларга дежурствону кылган. «Сайзырал» төвүнүң специалистери когарааннарга болгаш оларның өг-бүлелеринге база чоок кижилеринге психологтуг дуза чедирер ажылды чорудуп турар.
Республиканың яамылары болгаш ведомстволары Шагаан-Арыгда хамааржыр албан черлерин хайгааралга алган. Культура албан черлериниң оран-савазының температуразы таарымчалыг байдалда. Чурттакчы чонну ажылга хаара тудар төптү печка-биле одап турар болгаш, ажылы штаттыг чурумда чоруп турар. Өг-бүлелерге болгаш уругларга социал дуза чедирер төпте одалга системазынга үрелиишкин болдурбазы-биле, хоорзаларда сугну төккен. Оран-саваларны чылыг үрдүрер пушкалар дузазы-биле чылыдып турар.
РФ-тиң тудуг болгаш коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Файзуллинниң даалгазы-биле март 7-де тускай самолет-биле Россияның ОБЯ-ның сайыдының оралакчызы Алексей Ересько ужуп келген. Делегацияның составында котельная дериг-херекселиниң талазы-биле специалистер келген. Озал-ондактың уржуктарын чок кылыр талазы-биле айтырыгларны Федералдыг яамының удуртулгазының онза хайгааралынга алган.
А. СОЯН белеткээн.
Буян ООРЖАКТЫҢ болгаш Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
«ШЫН» №18 2024 чылдың март 9
