Сентябрь 24-те республиканың Пандито Камбы-ламазы Гелек Нацык-Доржу Камбы-лама эргелелинге болгаш чүдүкчүлерге чаа-чаа аргаларны тургуспушаан, Россияга сарыг шажынның хөгжүлдезинге кол платформа апаар “Россияның буддистериниң ассамблеязы” деп федералдыг шажынчы чаа албан чериниң бүрүткелиниң болгаш ажыдыышкынының дугайында чарлаан. Ноябрь 7-де ассамблея кежигүннериниң бирги конференциязы болуп эрткен.
Чаа ассамблеяның келир үеде ажыктыг угланыышкыннарының бирээзи сарыг шажынчы ниитилелдерни болгаш чүдүкчүлерни шажын талазы-биле деткиири. Ону тургузар дугайында айтырыг шагда-ла туруп келген. 1990 чылдардан эгелеп Тывага бүгү-ле сарыг шажынчы ниитилелди деткиир общинаны тургузар дугайында айтырыгны көдүрүп турган. Хөй-хөй чылдар эртсе-даа, хөй-ниитиниң күжениишкининиң ачызында организацияны тургузарын чедип алган.
“Үжен чыл бурунгаар бистиң оралдажыышкынывыстың түңнели бөгүн көстүп келгенинге аажок өөрүүр-дүр мен. Бис бөгүн Ассамблеяның чаңчылчаан сарыг шажынчы практиканы амгы үении-биле каттыштырыптар аргалыг планын сайгарып чугаалажыр бис” – деп, Дид Камбы-лама Лопсан Монгуш чугаалаан.
ТР-ниң Пандито Камбы-ламазы Гелек Нацык-Доржу бо буянныг чедиишкиннерниң ачызында 2 фонд сарыг шажынчы ниитилелдиң 2 чалгыны ышкаш апарганын демдеглээн: “Ол бистиң ламаларывыска Будданың өөредиин сайзырадырынга, чуртувуска, республикавыска кончуг дузалап турар. Ук фондуну боттандырарынга ылаңгыя Тываның Чазаа, Владислав Ховалыг кончуг дузалаан”.
Шынап-ла, ассамблеяның ажыл-чорудулгазының ачызында чурттакчы чоннуң хөй кезии бүдүн чуртка сарыг шажынче ханылап кирер аргалыг болган. Бир дугаарында, ол чурттуң өске регионнарында чурттап чоруур сарыг шажынчыларынга эскертингир.
Абакан хоорайның Камбы-ламазы Байыр Шыырап Хакас Республикада Атиша аттыг сарыг шажынчы ниитилелче бистиң чаңгыс чер чурттугларывыс шажынчы билиглер шиңгээдип алыр дээш, база дуза дилеп кээп турарын демдеглээн: “Абаканның сарыг шажынчыларынга Ассамблеяның ажыдыышкыны улуг ажык-дузалыг болган. Мен бодаарымга, ол Россияның бүгү-ле булуңнарында бо шажынны сонуургаар кижилерге шажын өөредиин билип алырынга чаа-чаа аргаларны ажыдар”.
Шак бо бодал-биле Красноярск хоорайның Камбы-ламазы база чөпшээрешкен. Чүге дээрге республикадан дашкаар алгаш көөрге, тываларның хөй кезии Красноярск крайда чурттап турар. Ассамблеяның күжениишкининиң ачызында тус черге сарыг шажынчы организацияны ажыдар аргалыг болган.
“Бистиң-биле кады ажылдажып турары дээш сеткилимден өөрүп четтиргеним илередир-дир мен. Красноярскыда чурттап чоруур чаңгыс чер чурттугларывыска Будданың өөредиин шиңгээдирин күштелдирер аргалыг болурунга идегеп тур мен” – деп, Красноярск хоорайның Камбы-ламазы Кежик Ондар чугаалаан.
Организацияның бо чоокта боттандырар сорулгаларының бирээзи Тубтен Шедруб Линг хүрээзиниң баазазынга сарыг шажынның дээди өөредилгезин тургузары. Аңаа келир үениң ламалары сарыг шажынның философиязының болгаш медицина дугайында билиглерни алыр аргалыг болур.
“Дамба-Брайбулинг” хүрээзиниң Камбы-ламазы Орлан-Маадыр Ондар ук сорулганы кончуг чүүлдүгзүнген: “Бистиң чаңгыс чер чурттугларывыска тус черниң ламаларының ачызында эмнээшкин алыр арга тургустунарынга аажок өөрүүр-дүр мен. Чүге дээрге Индияда бар сарыг шажынчы эмнээшкин биске көңгүс таарышпас. Оларга деңнээрге, бистиң агаар-бойдузувус болгаш чемненилгевис көңгүс өске. Ынчангаш бистиң аржаан сугларывысты шинчилеп тургаш, билиглерни күштелдирер ужурлуг”.
Ол ышкаш суббота санында хүрээге Тываның бүгү-ле күзелдиг өөреникчилери-биле ужуражылгаларны чорудары ажылдың база бир чаа хевириниң бирээзи болур. Аңаа Будданың өөредиин тайылбырлап, чуртталганың философиязынга хамаарышкан айтырыгларга харыылап бээр. Мындыг кады ажылдажылга аныяк-өскенге шажынче ханылап киреринге болгаш амыдыралда тургустунуп келир бергелерни ажып эртеринге дузалаар дээрзинге Ассамблеяның кежигүннери бүзүреп турар.
Шак мындыг деңнелге ажылды уламчылап, Ассамблеяны сайзырадыр болза, Будданың өөредиин хөй-хөй кижилер билип алырын лама Долаан Уржанай демдеглээн: “Бүгү-ле сарыг шажынчы билиглерни кадагалап арттырар дээр болза, ылаңгыя өөредилге ажылын күштелдирери чугула”.
Янзы-бүрү сарыг шажынчы общиналарны каттыштырарын күштелдирип тургаш, эксперттер Россияда сарыг шажынның туружун быжыглап алыр аргалыг болган. Ол сарыг-шажынчы үзел-бодалдарга үндезилеттинген кадыкшыл болгаш аас-кежик дугайында билиглерни нептередиринге ажыктыг.
Чыжыргана СААЯ.
Чуруктарны интернет четкизинден хоолгалаан.
“Шын” №87 2024 чылдың ноябрь 13
