Бо өөредилге чылының сөөлгү улдуңу республиканың алды школазының өөреникчилеринге боттарының төрээн ханаларынга эвес, а өске оран-савага эгелээн. Ындыг-даа болза уруглар ол байдалга өөрүп турарлар. Чүге дизе школаларында улуг капиталдыг септелге ажылдары апрель 1-ден тура эгелей берген. Ынчап кээрге 2025–2026 чаа өөредилге чылында олар амгы шагның шупту негелделеринге дүгжүп турар чырык оран-савадан аңгыда, чаа дериг-херекселдиг болгаш эт-септиг школаларга өөренирлер.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг апрель 1-де республиканың девискээринде алды школаның капитал септелгези эгелээнин бодунуң блогунда бижээн. Ол дээрге Кызыл кожууннуң Сукпак суурунда Борбак-оол Араптан аттыг школа, Чеди-Хөлдүң Хову-Аксында, Тес-Хемниң Чыргаландыда, Сүт-Хөлдүң Бора-Тайгада, Барыын-Хемчиктиң Аксы-Барлык база Бай-Тайганың Кызыл-Даг суурунда школалар. Тудуг ажылдарының керээзи ниитизи-биле 300 сая рубль чеде бээр.
«Кызыл-Даг суурнуң школазында бузар ажылдар эгелей берген. Шупту школалар өөредилге ажыл-чорудулгазын өске оран-саваларже көжүрген. Кожууннарның чагырга даргаларынга херек апарган үелерде өөреникчилерни школалардан дажыыр ажылды организастаарын даастым»— деп, Тываның Баштыңы демдеглээн.
«Септелге ажылдары чаа-ла эгелээн-даа болза, апрель айның ортан үезинде школаларның дериг-херекселдеринге хамаарыштыр чагыгларны тургузуп, ону чарладырын даастым.
Улуг септелге ажылдарын чорударда, эң харыысалгалыг болгаш бедик үнелелдиг хүлээникчи организацияларны шилип ап турар. Чүге дизе 6 школада улуг чаартылга ажылдары август 15-ке чедир доозулган турар ужурлуг. Тудугжулар ол үеге чедир четтикпес болза, өөредилге чорудулгазы кызыгаарлаттынар айыыл улуг.
“Хүлээникчи организациялар шилилгезин шыңгыы эрттирген бис. Эрги школаларда кылыр ажыл көвей. Ылаңгыя Хову-Аксы школазында бассейнни база чаартыр бис. Бассейн безин Кызылдың улуг школаларында ховар болгай, ынчангаш Хову-Аксы чурттакчылары ол эштир черинге чоргаарланыр” – деп, Тываның өөредилге сайыды Ренат Ооржак демдеглээн.
Сукпактың Борбак-оол Араптан аттыг ортумак школазында бузар ажылдар кидин түлүк чоруп турар. Ук объект 1964 чылда туттунган соонда, капиталдыг септелге ажылдары чоруттунмаан. Байлак төөгүлүг школаның өөреникчилери бөгүн Тываның П.А. Морозов аттыг аграрлыг лицейиниң оран-савазында өөренип турарлар.
“Эргижирээн шалаларны бүрүнү-биле чаартыр, соңгаларны база солуур, ол ышкаш ханалар болгаш дээвиирни шынарлыг штукатурлаар. Улуг кичээнгей терроризмге удур хемчеглерже угланган. Ол дээрге өрт медээчилерин чаартыры, видеохайгааралдарны көвүдедири. Школавыстың оран-савазы улуг – 1110 дөрбелчин метрге улуг септелге ажылы чорудары белен эвес”– деп, Сукпактың школазының директору Шораан Моңгуш чугаалаан.
Улуг школада барык 900 уруг эртем-билигни чедип ап турарлар. Ниитизи-биле “Аныяктар болгаш уруглар” деп федералдыг төлевилел ёзугаар 2022 чылдан тура республиканың девискээринде 42 школага капиталдыг септелгени чоруткан.
Тывада эргижирээн школаларның чүгле септелге ажылдары эвес, а өөредилге черлериниң тудуглары база калбаа-биле чоруттунуп турар. Найысылалдан аңгыда, улуг кичээнгейни суурларже угландырган. Чижээ, сентябрь 1-де Бай-Хаакка 825 олуттуг улуг школа ажылдап эгелээр. Объектини “Өөредилге” национал төлевилелдиң ачызында тудуп турар. “Аныяктар болгаш уруглар” деп төлевилел ёзугаар Туранда база 825 олуттуг улуг школаның таваан салган. Оон аңгыда, Кызылда база ийи школаның тудуу кидин түлүк.
Арынны Олча ОНДАР белеткээн.
Авторнуң тырттырган чуруктары.
«Шын» №12 2025 чылдың апрель 3
