Билиглер хүнү — эң-не байырланчыг, онзагай хүн. Бөгүн республиканың бүгү школаларында чаа өөредилге чылының байырлыг чыскаалдары эртип турар. Найысылалдың мурнуу чүгүнде онзагай чараш көстүр улуг школа бар. Ол дээрге үш чыл бурунгаар туттунган Кызылдың 17 дугаар школазы-дыр. Сентябрь 1-де, Билиглер хүнүнде, ук школаның девискээринде каас-шиник кеттинген школачылар, башкылар болгаш ада-иелер өң-баазын чечектер, шарлар туткан, хөглүг аялга куттулган байырланчыы-даа кедергей.
Байырлалды доозукчу класстарның школачы вальзы-биле эгелээн. Школаның директору Мария Слащева чаа өөредилге чылы-биле байыр чедиргеш, өөреникчилерге үделгениң чагыг-сөзүн чугаалаан. «Бистиң школавыс — найыралдыг улуг өг-бүле-дир. Бөгүн силер бо улуг өг-бүлениң кежигүннери болган силер» — деп бирги классчыларга байыр чедиргеш, доозукчу школачыларга эки өөредилгени болгаш келир шылгалдаларга чедиишкиннерни күзээн.
Чаа өөредилге чылының бирги коңгазын бирги классчы Софья Маряхина биле 11-ги класстың өөреникчизи Ай-Херел Чамзыр эдискен.
Школаның эргинин чаа-ла базып турар бирги классчыларны удуртукчу башкылары-биле класстарынче байырлыг байдалга үдеп киирген.
Чыылган ада-иелер аразында эң-не идепкейлиг аданы эскергеш, сонуургап айтырдым. Ол Тываның Ушу федерациязының удуртукчузу Роберт Күнзек болду. Роберт Александрович уруунуң уруу Эриканы бирги классче үдеп келген. Бичии уйнуун 5 харлыында-ла ушу спортунга өөредип эгелээнин кырган- ачазы чоргаарал-биле чугаалады. Эрика чаа-ла бирги классче кирип турар-даа болза, чедиишкиннери хөй. Ол Красноярскыга Сибирь федералдыг округ, Новосибирскиге Россия чергелиг маргылдааларга шаңналдыг черлерни алган. Бо өг-бүле салгал дамчаан спортчулар болду. Роберт Александровичиниң ачазы Александр Күнзек бокс спортунуң тергиини чораан, а уруу Регина Робертовна бо-ла 17 дугаар школада ушу башкызы, өөнүң ишти Чейнеш Хертековна база ушунуң спортчузу.
Чаа-ла 3 чыл болуп турар школаның чедиишкиннери бар. Директору Мария Александровна Слащева удурткан школазының ажыл-ижин кысказы-биле таныштырды: «Бо чаа өөредилге чылында 2247 школачы өөренип кирди, оларның 241-и бирги классчылар. Бо дээрге август 30-ниң көргүзүү-дүр, саннар ам-даа немежир боор.
Бистиң 17 дугаар школа спортчу угланыышкын-биле идепкейлиг чоруп турар. Уруглар хол бөмбүүнге, баскетболга, хүрешке дээш өске-даа спортка тергиидеп турар. Бистиң школаның баазазында Тываның Ушу федерациязы база бар. Ында бүгү Кызылдың бичии спортчуларын ушу спортунга өөредип турар.
Бо чылын доозукчуларывыстан медаль алган кижи чок болганы харааданчыг. Ооң бир чылдагааны 14 дугаар школаны хаггаш, уругларны кезек үеде өске школаларга өөредип, оон чаа школаже шилчип, 3 ээлчегге өөренип турганывыс деп бодаар мен. Ындыг-даа болза, эрткен чылын эки чедиишкиннерлиг доозукчувус Олег Скороходов школаны медаль-биле дооскан. Эртемнер талазы-биле муниципалдыг олимпиадаларга өөреникчилеривистиң эки көргүзүглери бар.
Бо чылын «Чылдың башкызы» мөөрейге башкыларывыс тергиидээн. Республика чадазынга Росина Бошкарова «Педагогиканың идегели» деп номинацияның шаңналын, психолог башкы Раджана Хертек 2 чергениң дипломун алган. А муниципалдыг чадага «Мастер башкы» деп номинацияга Урана Серен-Чимит шылгараан.
Бо чылын апрель айда республика чергелиг эр башкыларның VII спартакиадазын бистиң школаның баазазынга бедик деңнелге эрттирдивис. Бүгү республикадан эр башкылар шыдыраа, биче-футбол, эстафета дээш өске-даа спортчу оюннарга киришкен».
Директор школаның берге айтырыгларын база демдегледи. Ол дээрге кадрлар айтырыы: «Ылаңгыя бо чылын математика башкылары эң-не чедишпейн турар. Ол ышкаш хөгжүм, физика, информатика башкылары база берге айтырыгда. Чыл санында эге класстар башкылары чедишпейн баар. Ажылчыннардан чогуур чөпшээрелдиг электрик бо хүнде хереглеттинип турар. Математика башкылары чедишпезинден, ол эртемге шылгалдалар дужаап шыдаваан уругларывыс бар. Ол дээш ада-иелер хомудалдар киирип турар. Ооң чылдагааны бар, бирээде, эрги школаны дүжүргеш, чаа школаже шилчип турганы, школага тургустунуп, директорларының солчуп турганы. Ындыг болзажок коллектививис ажыл-ижин демниг, найыралдыг чорудуп турар бис. Өөредилгениң шынарын бедидер дээш кызып ажылдап турар бис. Бо чылын чаартылгалардан чаа ийи мергежил немежир – методист башкы биле дагдыныкчы башкы. Аныяк башкыларга боттарының арга-дуржулгазын дамчыдар хоочун башкыларывыс коллективте бар».
Алдынай СОЯН.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" №65, 2023 чылдың сентябрь 2