Рязань облазының күрүнениң Элээди көрүкчүлер театры биле С.А. Есенинниң Күрүнениң музей-заповедниги (камгалалдыг чери) “Есенин туру” каттышкан төлевилелин ийи хонук дургузунда чонга бараалгадыр дээш, Тывада чедип келген. Ук төлевилелди культурлуг бот-идепкей деткээн Президент фондузунуң деткимчези-биле боттандырып турар. Бо төлевилелдиң программазында “Анна Снегина” деп шии биле “Силерниң таныырыңар Сергей Есенин” деп көжүп чоруур делгелге кирип турар.
Чогаадыкчы бөлүктүң Тывага келген хүнүнде культура сайыдының оралакчызы Сайдана Хертек келген аалчыларны журналистерге таныштырган. Рязаньның ЭКТ-ниң уран чүүл удуртукчузу, ук төлевилелдиң база удуртукчузу, режиссер Марина Есенина бир дугаарында сөс алгаш, Тыва оларның сеткилинге онза таарышканын демдеглээш, “Эрткен Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде болгаш амгы үеде-даа тыва чоннуң кайгамчык маадырлыг чоруу дээш оларга мөгейип, “Анна Снегина” деп шиини тураскаадып, тыва чонга көргүзер дээн бис” – деп, чугаалаан.
Бо каттышкан төлевилели-биле чогаадыкчы бөлүк Якутияга, Бурятияга база чедип каапкан. Барган-на регионунга көрүкчүлерниң сонуургалы улуг болгаш, С. Есенинниң эрткен чүс чылда-ла өлүм чок шүлүктеринге илередип чорааны үзел-бодалы амгы үеде кажангызындан артык чонга чоок болуп турар дээрзин аалчылар чугаалап турганнар. Тываның күрүнениң Ойнаар-кыстар театрының директору Саян Монгуш Есенинниң шүлүүнден каш одуругну номчааш, “Театр биле музейниң каттышкан бо төлевилели дыка онза-дыр.Ооң шиизин көргүзүп тургаш, допчу намдары, амыдыралындан чыгдынган ховар экспонаттарны көргүскен делгелгени аңгылаары болдунмас. Есенин дээрге чоннуң сагыш-сеткили-дир” – деп демдеглээн.
Сайдана Хертек сөөлгү үеде “Театр+” деп формат театр уран чүүлүнде нептереңгей апарганын демдеглээн. Бо аалчыларның төлевилелин база шак-ла ындыг хевирлиг болуп турар деп таныштырган. Ол ышкаш ырактан келген аалчыларның шиизин В. Көк-оол аттыг Национал театрның сценазынга көргүзери болдунмайн барганының чылдагааны – ында улуг септелге ажылы чорудуп турар, ынчангаш Улусчу чогаадылга бажыңының сценазынга көргүзер болган деп ол дыңнаткан. А Рязаньдан аалчыларга сценаның улуг-бичези роль ойнавайн турар, эң-не кол чүүл – шииниң утказын көрүкчүлерге дамчыдары деп, Марина Есенина чугаалаан.
Шииниң тургузукчузу режиссерунуң фамилиязының улуг шүлүкчүнүү-биле дөмей болганын журналистер эскерип, ооң дорт салгалы эвес бе дээн айтырыгны база салган. Ол харыызынга, “Дөмей дээрден башка, бичии-даа чоок төрел тыртар чүүл ында чок” – деп харыылаан.
Допчу намдарынга үндезилээш, С.Есенинниң бижээни “Анна Снегина” шиизиниң баштайгы көрүлдези октябрь 25-те Кызылдың Улусчу чогаадылга бажыңынга болур мурнуу чарыында С.А. Есенинниң Күрүнениң музей-заповеднигиниң ажылдакчызы Наталья Лыгоревадан делгелге дугайында сонуургаан бис.
“Бо төлевилелге киржиринге музейден беш хааржак ишти делгелгеге салыр экспонаттарны чыып белеткээнин ол дыңнаткан. Оларның аразында Сергей Есенинниң хууда ажыглап, эдилеп чораан чүүлдери, холунуң үжүүн арттырган бижимелдери болгаш өске-даа экспонаттар бар. Шиини көрүп келген көрүкчүлерге бо бүгүнү көргүзүп таныштырары биске өөрүнчүг-дүр” – деп, ол чугаалаан.
Делгелгени сонуургап келген улус, бир дугаарында, Сергей Есенинниң алдаржаан даңзазын сонуургаар болган. Ону, шынап-ла, бо делгелгеде делгээни сонуурганчыг болбас аргазы чок, чүге дээрге улуг орус шүлүкчүнүң делегейде билдингир фото-чуруктарынга ол албан-биле даңзалыг тырттырып турганын улус эскерер. Ол-ла делгелгеде база бир солун экспонаттар – 1915 чылда үнүп турган сереңги, папиростар болгаш улуг орус шүлүкчүнүң хууда эдилеп чорааны диш чуур щетказы дээш өске-даа чүүлдер. Ол бүгүнү республиканың чурттакчылары октябрь 26-да Кызылдың Улусчу чогаадылга бажыңынга келгеш, көрүп болур.
/ К. МОНГУШ.
Буян ОоржактыҢ тырттырган чуруктары.
