Амгы үеде удуртуп-баштап турар даргавыс Чойганмаа Тюлюшовна Лама. 2007 чылдан эгелээш, бо хүннерге чедир 15 чыл иштинде интернаттың ажыл-агыйын билдилиг удуртуп турар. Сукпактың тускайлаттынган бажың-дазылгазында амгы үеде 32 социал ачы-дуза алыкчылары бар. 5-жи – 1-ги, 12-зи – 2-ги, 1-и 3-кү бөлүктүң кадыы кызыгаарлаттынган улус, 14 кижи назы-харының аайы-биле келген.
Сукпак бажың-дазылгазы ийи каът, чылыг хандырылгазы – суг-биле. Бирги каътта хөйнүң чемненир чери, чем, хеп шыгжаар шыгжамырлар, даргаларывыстың ажылдаар өрээлдери, эрттирилге чери, ийиги каътта кызыл-булуң, эмчи сестраларының эмнээшкин өрээли, кырганнарның чурттаар өрээлдери, эр-херээжен улустуң арыгланыр черлери бар.
Социал ачы-дуза алыкчыларының кадыының байдалын дүн-хүн чок көрүп, эмнээшкинни чорудуп турар, бир ниити аарыглар эмчизи, 4 эмчи сестразы бар. Олар хүнде ийи катап эртен-кежээ кырганнарның ханының базыышкынын, эъдиниң изиин болгаш өске-даа байдалын хынап көрүп турар. Ылаңгыя бедик дуржулгалыг эмчи сестралары Светлана Маадыр-ооловна Доржу, Светлана Мерзилеевна Салчак кырганнарга эвилең-ээлдек чоруун көргүзүп, сеткилиниң ханызындан эмнээшкиннерни кылып турар.
Арыг- силигни харыылап турар бичии эмчи сестраларының ажылы кончуг чымыштыг. Бичии эмчи сестралары – Анай-Хаак Геннадьевна Ооржак, Чечена Николаевна Кара-оол, Руслана Чыскаал-ооловна Сиирин кырганнарга боттуг дузаны чедиреринге кезээде белен.
Социал ажылдакчы тускай эртемниглер Дарый Владимировна Чамзы, Алена Борисовна Сонам, Чодураа Владимировна Тюлюш хоочуннарга болгаш кадыы кызыгаарлаттынган улуска оларга таарышкан, солун оюннарны ойнадып, шаңналдыг мөөрейлерни эрттирип, янзы-бүрү солун медээлерни дамчыдып номчуп берип турарлар. Хөл-шыдыраа, буга-шыдыраа, шашки, домино ойнап, кызыл-булуңда өңнүг дириг-хааржактан (телевизор) кайда чүү болуп турарын сонуургап көрүп турар бис.
Хөй чылдарда ажылдаан арга-дуржулгалыг, холу чемзиг паштанчылар – Лада Бай-ооловна Сарыглар, Марина Семис-ооловна Иргит база дузалакчы Зоя Бадырааевна Сарыглар социал ачы-дуза алыкчыларын хүнде дөрт катап амданныг чем-биле чемгерип турарлар.
Херим иштинде 60 кулаш дөрбелчин хемчээлдиг черде ногаа тарыыр шөлүвүс бар. Чылдың-на ногаа аймаан тарып (огурец, помидор, баклажан, перец, көк-кулча, свекла, укроп, редиска, морковь), чайны өттүр суггарып ажаагаш, күзүн багай эвес дүжүттү ап турар бис. База кыш удур дузааш, савалап белеткеп алыр бис. 2021 чылда ногаа тарыыр шөлүвүске бирээзи-ле 16 кулаш дөрбелчин хемчээлдиг ийи шөлдүг чылыг ногаа тарыыр тускай үгекти (теплица) садып берген, ооң ачызында чылыгга ынак ногаалар огурец, помидорну үезинден эрте тарааш, дүжүдүн ийи катап хөйнү алган бис.
Халдавырлыг аарыгның берге үези турза-даа, бажың-дазылганың эргилээнинден ийлени берген сарапчазын долузу-биле чаартып, чаа материал-биле сарапчаны кылган. Одалга черин амгы үениң чаа «Теплотрон» деп улуг суугулары-биле солаан болгаш иштики ажылдарны бир-ийи дугаар каъттарга дозулап, чугайлап, ниитизи-биле эрткен чылын интернатка капиталдыг септелгени чоруткан. 2021 чылда ийи машинаның гараж тудуун эгелеп алган болгаш, бо чылын тудуун дооскаш, ажыглалга киирер. Бажың-дазылганың суг хандырылгазы одаар черден чоруп турар болганындан, хеп чуур чер, чунар-бажың, арыгланыр бажың турум ажылдап турар.
Интернат ажыттынганындан бээр ажылдаан одакчы – ажылчын Сылдыс Сержиович Иргитти маңаа онзалап демдеглевес аргажок, чүнү-даа кылыр "алдын холдуг", аар-саар кандыг-даа ажылдарны кыла кааптар.
Херээжен ажылдакчылар, даргавыс Чойганмаа Тюлюшовна баштааш, чазын чечек тарыырынга кончуг ынак. Бажың-дазылгавыстың мурну чайын чүзүн-баазын чечектер-биле шиметтине бээрге, чаражы кайгамчык. Ыт-кады, инек-караа, кызырак-караа, ранетканың чимизин социал ачы-дуза алыкчылары сонуургап чыып чип, хандыларны кылып ап турарлар. Яблоня, хадың, дыт, бежен дөс хады база үнүп турар.
Бажың-дазылгавыста чурум кончуг шыңгыы, чурум үрээр, арага-дары ижер болгаш өске-даа багай чүүлдерге сундулуг улус чок. Шупту эп-найыралдыг орус, тыва эгин-кожа бот-боттарывысты хүндүлежип, дузалажып, интернаттың иштики чурумун сагып чурттап турар бис. Ынчангаш интернаттан үнер-кирер чорук шуут чок деп болур. Ажылдакчыларның-даа талазындан кадрлар солчулгазы колдуунда болбайн турар.
Сорук-оол ООРЖАК.
Сукпак суур.