Апрель 27-де Тываның Чурагайлыг хөгжүлде яамызы аныяктар аразынга программалар тургузарынга бир дугаар спортчу маргылдааны информастыг технологиялар техникумунуң баазазынга эрттирген. Ону Чоннуң чаңгыс эп-сеткил каттыштырылгазының чылынга тураскааткан.
Маргылдааның кол сорулгазы спорттуң чаа хевири «программалар тургузар спортту» чон аразынга хөгжүдери, технологиялар ажылдап кылырынга шылгараңгай аныяктарны илередири, чурагайлыг экономика адырында чедишпейн турар кадрлар айтырыын шиитпирлеп, салым-чаяанныг аныяктарны деткиири база республикага чурагайлыг технологияны сайзырадыры болур.
Төөгүлүг бир дугаар программалар тургузар спортчу маргылдааның ажыдыышкынынга чурагайлыг хөгжүлде сайыды Идегел Монгуш база ооң чөвүлекчизи Виталий Сургутанов киржикчилерге байыр чедирип, чедиишкиннерни күзээн.
Ук маргылдаага республиканың өөредилге албан черлери Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң, ортумак өөредилге черлериниң сургуулдары, Кызылдың школаларының өөреникчилери, ТывКУ-нуң сургуулдары дээш ниитизи-биле 14 хардан 35 харга чедир күзелдиг аныяктар 60 кижи киришкен. Олар программалар тургузарының даалгаларын Pascal, C, C++ база Java программаларының баазазынга боттарының билиглерин шылгаан.
ТывКУ-нуң дузалал информатиказы деп салбырның 3-кү курузунуң сургуулу Артыш Домбуу маргылдааның бирги чадазының даалгаларын 20 минута дургузунда кылган. Даалгалар берге эвес, сайтының бижээн кодтарында 10 частырыгны илереткенин ол чугаалап турар. Артыш Домбуунуң чугаалап турары-биле алырга, технология болгаш программалар тургузары кижиниң хүн бүрүде кылып чорудуп турар ажылын чиигедип, бүгү-ле ажылды автоматчыдып турар. Баш удур тургузуп, кодтарын бижээн программа болгаш система ажылы-биле частырыглар база эвээш болур деп ол демдеглеп турар. Артыш Домбуу хостуг үезинде ТывКУ-нуң чайгы үеде бирги курсче сургуулдар хүлээп алыр комиссияның ажылының сайтызы-биле ажылдап турар.
Абитуриент кижи бөмбүрзектиң кайы-даа булуңундан Чаңгыс аай күрүне шылгалдаларының түңнелдери-биле документилерин болгаш билдириишкинин электроннуг хевирге комиссияның сайтызын таварыштыр чорудуп болур. Оон ыңай Артыш университеттиң иштинге болур шылгалдаларның чурумун болгаш өске-даа ажылын программа ёзугаар аайлап турар.
Кызылдың 5 дугаар гимназиязының өөреникчизи Чойган Доре чажындан тура компьютерге ойнаар сонуургалдыг. 6-гы класстан эгелеп информастыг технологияларны сонуургап, оюннарны кижи боду чогаадыптар дээрзин билген. Маргылдааның тиилекчизи болурунга ол улуу-биле идегеп турар.
Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң сургуулу Айыжы Монгуш чоокта чаа улуг класстарга өөренип эгелээш, программалар тургузарынга сонуургалы оттуп келген. Чурагайлыг технологиялар делегейинче эш-өөрүнүң ачызында шымнып келгенин база ук оранга чаа-чаа ажыдыышкыннарны чорудуп болурун ол чугаалап турар. Айыжы информатика эртеминге күрүне шылгалдазын дужаап алгаш, ук угланыышкын-биле институтка өөренир база келир үеде мергежилин программалар тургузары-биле холбаар сорулгалыг.
Маргылдааның бир дугаар чадазынга сайтыларның программазының бижээн кодтарының частырыгларын илередип тывар даалганың соонда дараазында «Даалгаларны бодап тывары» деп ийи дугаар чадаже 20 шилиндек чырык баштыгларны илередир. Маргылдааның тергииннерин Радио хүнүнге уткуштур май 5-те шаңнаар дугайында Чурагайлыг хөгжүлде яамызы дыңнадып турар.
Алиса ДОНГАК.
"Шын" №31 2023 чылдың апрель 29
