Республиканың эрге-чагыргазы адырның чемпионнарын тодарадырының чурумун малчыннарның чаңчылчаан Наадым байырлалының бүдүүзүнде өскерткен. Тываның Чазаа аңаа хамаарышкан доктаалды хүлээп алган. Ол ёзугаар «Эң эки» деп атче кордакчы мал ажыл-агыйларының ээлери «ВетИС» федералдыг информация системазының «Хорриот» электроннуг албан черинге малын бүрүткеткен турар ужурлуг. Роскөдээ ажыл-агый хайгаарал чери мал-маганны демдектеп, тускай дугаарларны тыпсып тургаш, мал-маганның аарыгларга удур тарытканының дугайында медээлер чыыр системаны кылган.
"Тыва июль 18-20 хүннеринде малчыннарның "Наадымын" байырлап демдеглээр. Аңаа мал ажылының чемпиону ат дээш республика мөөрейиниң тиилекчилерин илередир. Мурнакчылар өскелерге үлегер-чижекти көргүзер ужурлуг деп санаар бис. Ол чүүл чүгле бедик үре-түңнелдерге хамааржыр эвес, а амгы үениң информастыг системаларын ажыглап билирин көргүзер» — деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чугаалаан.
«Хорриот» системазында бадыткаттынган медээлер-биле Наадымның чемпионнары тодараттынар. Ол негелде малды информастыг системага бүрүткедиринге немелде барымдаа апаар деп, Тываның Көдээ ажыл-агый яамызы санап турар. Амдыызында малчыннар малын имнедип демдектедиринге хөөн чок болуп турарын тус чер чагыргаларының медээзи-биле «Хорриот» база Росстаттың сан-чурагайларының аразында карышкактар бадыткаан. Ылаңгыя «Хорриотуу»-биле алырга, чамдык ажыл-агыйларда малдың баш саны 1,5 катап кызырылган.
Наадым–2025 киржикчилерин «Хорриот» системазынга албан бүрүткедиринден аңгыда, база бир чаа чүүл манап турар. Мал ажыл-агыйының тулган чемпионнарын илередирде, Тывада мал ажыл-агыйының кол хевирлери – хой болгаш өшкү угланыышкыннарындан көөр. Оон аңгыда уксаажыдылгалыг инек, чылгы, иви, теве, сарлык азырап-өстүрер адырда шыырак малчыннарга шаңналдарны ооң мурнунда ышкаш тыпсыр.
Малчыннарның мергежилин база ооң мурнунда тургустунган негелделер ёзугаар үнелээр.
Малдың баш санын камгалап арттырары, көдээ ажыл-агый продукциязының бүдүрүлге болгаш садып-саарылга хемчээлин улгаттырары, мал аарыгларынга удур хемчеглер планын күүседири, 350 баштан эвээш эвес төрүүр өшкү болгаш хойнуң бары, 100 баш төрүүр хойдан 90-дан эвээш эвес хураганны камгалап алыры, бир хойдан 1,5 килден эвээш эвес, бир өшкүден 1 килден эвээш дүктү кыргып алыры – кол көргүзүглер.
А. МОНГУШ.
Чурукту ТР-ниң Чазааның парлалга албанындан алган.
“Шын” №25 2025 чылдың июль 3