Тываның туризм агентилели бо чайгы сезонга регионнуң белеткелиниң дугайында илеткелди таныштырган. Адырның инфраструктуразы элээн экижип, республиканың-даа, Россияның регионнарындан база даштыкы чурттардан-даа аян-чорукчуларга турисчи ачы-дуза санын көвүдеткени демдеглеттинген.
Туризм сезонунда аалчыларны хүлээп алырынга 107 чер белен, ооң иштинде беш сылдыстыг «Кызыл Гранд» аалчылар бажыңы дээш, 37 чер албан езузу-биле классификацияны алган. Республикада аалчылар хүлээр «Буян-Бадыргы», «Чалама» аалчылар бажыңнары, «Алдын элезин» эко-гостиница, «Өдүген» болгаш өске-даа 30 оран-сава бар. Аалчыларга ниитизи-биле 4300 оруннуг 1396 өрээл тускайлаттынган.
Республикада 16 туризм операторлары ажылдап турар, оларның үжү – «Сай-Хонаш Трэвел», «Чеди хөл», «ТТ» компаниялар Россияның туроператорларының федералдыг реестринче кирген.
Апрельде эрткен аът чарыжы, майда Мунхулик даанга альпиниада, Россияның чоннарының хөгжүм херекселдериниң «Көшкүн чоннуң өртемчейи» фестиваль болгаш июньда «Дүңгүр» хамнаашкын фестивалы, июль–август айда Таңды-Уула сынынче регионнар аразының үнүүшкүнү, малчыннарның Наадым байырлалы, регионнар аразының «ВерховьЁ» орус культура фестивалы база июльда «Үстүү-Хүрээ» дириг хөгжүм болгаш шажынның XXII делегей фестивалы сезоннуң эң-не улуг болуушкуннарының даңзызынче кирген.
Спортчу маргылдаалар болгаш чадаг чарыш маргылдаалары, ооң иштинде «Азия төвү» хостуг хүрешке бүгү-российжи маргылдаа база «Нацияның чарыжы» бүгү-российжи чадаг чарыш хүнү чайгы сезонда онзагай черни ээлээр. Республиканың аалчыларын бо бүгү хемчеглер манап турар. «Тыва Республиканың туризм талазы-биле информастыг төвү» күрүнениң автономнуг албан чериниң статистика сан-чурагайындан алырга, эрткен чылын Тываже келген аалчыларның саны үш катап өзүп, 222 муң ажыг кижи ашкан.
Бо чылын аалчылар чыттырар черлер саны көвүдээнинден, ол ышкаш болуушкуннуг улуг хемчеглер эртеринден, аян-чорукчулар саны 20 хуу өзер чадавас» — деп, Тываның туризм агентилелиниң директору Буянзак Түлүш дыңнаткан.
18 хардан 55 харга чедир назылыг киржикчилерниң күш-шыдалының ортумак деңнелинге таарыштыр тургускан, 428 км-ге шөйлү бээр, автомобиль, чадаг болгаш чадаг-тергелиг «Чайлаг Мөңгүлек-вело» деп каттышкан маршрут – бо чайын Тываның турисчи сезонунда чаа чүүл. Орукка үш хонуп, дөрт хүнзээр маршрут аян-чорукчуларны республикада бойдустуң чайгаар бүткен тураскаалдыг черлери болгаш культурлуг объектилери-биле таныштырар.
Май байырлалдарындан эгелээн турисчи сезонда 25 дыштанылга төптери аян-чорукчуларны манап турар. Туризм агентилелиниң дыңнатканы-биле алырга, июнь 15-ке чедир агаар-бойдус таарымчалыг апаар болза, республикада шупту дыштанылга черлерин болгаш эштир хөлдерни ажыдарын планнаан. Тус чер бот-башкарылга органнары туристерниң таарымчалыг болгаш айыыл чок дыштанылгазын хандырар дээш, санитарлыг болгаш арыг-силигниң чогуур байдалдарын тургузуп, чер-черлерде турисчи турлагларның санитарлыг арыглаашкынын чорудуп, турисчи төптерге, уруглар лагерьлеринге, культура-массалыг хемчеглер болур черлерге саргыга удур ажылды эрттирер. Бойдуска дыштаныр планныг бөлүктер саргыга удур эки тура-биле эмчи камгаладылгазының хуудузун кылдырып алыр ужурлуг.
Бо турисчи сезонда ИПСЭР-ниң деткээни төлевилелдери ажылдаарын Буянзак Түлүш чугаалаан. Тодаргайлаарга, Тываның Улуг-Хем биле Каа-Хем кожуунда Каа-Хем хемнерниң сугга аян-чорук оруктарын, Төре-Хөлге дыштанылга төвүнге катамараннарны садып, уруглар ойнаар шөлдү ажыдып, Тожу кожууннуң Доора-Хем суурда «Арбык» аалчылар бажыңын, ол-ла кожуунда Ушпа-Хөлде балыктаар дыштанылга баазазын, Чөөн-Хемчик кожуунда «Үстүү-Хүрээ» бурунгу хүрээ чоогунга «Ортаа-Дыт» кемпинг дыштанылга баазазын, Тере-Хөл кожуунда «Пор-Бажың» шивээ база «Тарыс» аржаанның чанынга экокемпингини, Барыын-Хемчик кожууннуң Кызыл-Мажалык суурда орук кыдыының кафелиг аалчылар бажыңы дээш, өске-даа төлевилелдерни ажылдадыр.
ИПСЭР-ниң деткээни төлевилелдерниң бирээзи – Кызылда Тыва үндезин культура төвүнге «Хүреш» музейин бо чылдың майда ажыдар, ол ышкаш Тываның Национал парыгынга аттракционнарны ажыдар төлевилел боттанырын дыңнаткан.
А. МОНГУШ.
Чурукту интернеттен хоолгалаан.
“Шын” №19 2025 чылдың май 22
