Мурнуку чылдарда республиканың эмнелгелеринге тускай эртемниг специалистер аргажок чедишпес турган. Тывадан дашкаар ажылдап чорупкан эмчилер ук программаларның ачызында чер-чуртунче эглип турары өөрүнчүг. Чоокку чылдарда “Көдээ черниң эмчизи” федералдыг программаның болгаш республиканың эмчилерни деткиир программазының ачызында чидиг айтырыг чүгээртээн дээрзин кожууннарның төп эмнелгелеринден көрүп болур.
Ооң бир чижээ – Тес-Хем кожууннуң төп эмнелгези. Ооң мурнунда аңаа аңгы-аңгы угланыышкынның тускай эртемниг эмчилери көңгүс эвээш турган. 2021–2022 чылдарның дургузунда хары угда 5 эмчи немешкенин Тес-Хем кожууннуң төп эмнелгезиниң улуг эмчизиниң оралакчызы, ниити арыг-силиг талазын харыылаар эпидемиолог эмчи Буян Маадыр-оол дыңнаткан.
2021 чылдың сентябрь айда “Көдээ черниң эмчизи” деп программа-биле травматолог эмчи Менги Монгуш ук эмнелгеге кээп ажылдай берген. Ол ооң мурнунда Камчатка, Москва дээш республикадан дашкаар ажылдап чораан арга-дуржулгалыг эмчи. Суур черге травматолог эмчи чугула херек дээрзи демеглеттинип турар. Малчын турлагларга, кожууннуң өске-даа суурларынга черле чүү болуп болбазыл. Кемдээшкин алган аарыг кижи албан Кызылга эвес, кожуун төвүнге кирип алыры, пациентиниң-даа, эмчилерниң-даа үезин, күжүн камнап турар.
Ол-ла чылын анестезиолог-реаниматолог эмчи Мерген Калин регионалдыг программа-биле аңаа ажылдап чедип келген. Ооң мергежилиниң угланыышкыны база-ла республикада чедишпес кадрларның бирээзи деп санадып турар. Ол ооң мурнунда Сахалинге, Москвага ажылдап турган. Ховар специалист ажылдап чедип кээрге, Кадык камгалал яамызының деткимчези болур “Баштайгы модернизация” деп программа дузазы-биле чаа ИВЛ-аппаратты садып, ажылдаарынга бүгү-ле эптиг байдалды тургузуп берген.
2022 чылда Тес-Хем кожууннуң төп эмнелгезинге “Көдээ черниң эмчизи” деп программма-биле немей 3 эмчи ажылдап чедип келген. Оларга невролог эмчи Азиана Чадамба, терапевт Оюмаа Оюн, стоматолог Сайзана Биче-оол хамааржыр. Азиана Чадамба ооң мурнунда Эрзинниң төп эмнелгезинге 4 чыл ажылдаан. Терапевт эмчи Оюмаа Оюн эмнелгениң стационар салбырында чыдар улусту эмнеп турар. Ол ооң мурнунда ук угланыышкынга база ажылдап турган арга-дуржулгалыг эмчи. Стоматолог эмчи Сайзана Биче-оол ажылдап чедип келирге, ажылдаар кабинединиң дериг-херексели чедишпес турган. Ол-ла дораан эргилей берген дериг-херекселдерин чаартып, бүрүнү-биле четчелээн. Ол ооң мурнунда Кызыл хоорайның бичии уругларның стоматологиязынга ажылдап турган арга-дуржулгалыг эмчи. Амгы үеде улуг-даа, бичии-даа чоннуң диштерин ол кылып эгелей берген.
Оон аңгыда, үш ай бурунгаар акушер-гинеколог эмчи Чойган Тостан база ажылдап чедип келген. Ол ооң мурнунда Республиканың онкодиспансеринге ажылдап турган. Улуг кожууннуң төп эмнелгезинге сааттыг иелерниң кадык байдалын, иезиниң иштинде чаштың өзүлдезин доктаамал хайгаарап турар эмчи чокка канчап-даа болдунмас. Чойган Тостанга база-ла күрүне деткимчезиниң дузазы-биле чаа КТГ болгаш УЗИ аппараттарын садып, ажылдаарынга бүгү-ле эптиг байдалды тургузуп берген.
Ооң мурнунда бо специалистерниң аразындан чүгле диш эмчизи турган дээрзин Буян Маадыр-оол демдегледи. Чүгле ажылдаарынга эвес, амыдырап-чурттаарынга база эптиг байдалдарны тургузуп, уруглар садынга олуттарны берип, чурттаар оран-сава-даа талазы-биле бүрүнү-биле хандырып турар.
Оон аңгыда, Тес-Хем кожуунда аныяк сециалистерни аажок деткип турар. Хирург эмчи Чодураа Хомушкуга болгаш эпидемиолог эмчи Буян Маадыр-оолга аныяк специалистер дээш чурттаар оран-саваны тус-тузунда берген.
Ниитизи-биле 2021–2022 чылдарда Тес-Хем кожууннуң төп эмнелгези тускай эртемниг аныяк специалистер-биле байлак апарганы канчаар-даа аажок өөрүнчүг.
/Чыжыргана СААЯ.
