Ноябрь 4-те, чоннуң эп-каттыштырылгазының хүнүнде, Делегей чергелиг “Россия” делгелге-шуулганның ажыдыышкыны болур. Аңаа бүгү-ле регионнар болгаш Тыва база киржир. Делгелге келир чылдың апрель 12-ге чедир уламчылаар.
Шөлчүгештиң этнография талазы-биле экспонаттарын Тыва Республиканың Алдан-Маадыр аттыг национал музейи белеткеп турар. Белеткел 2 чадага эртип турар: төлевилелди болгаш делгелгениң концепциязын камгалаары, делгелгениң бодун эптеп тургузары.
Национал музейниң директорунуң эртем-методиктиг ажыл талазы-биле оралакчызы Светлана Түлүштүң чугаалап турары-биле алырга, делгелгеже өгнүң бир кезээ, иштики эт-херексели дээн ышкаш доктаамал экспозициядан аңгыда, солчуп турар экспозиция база кирип турар.
Ай санында аңгы-аңгы тематиктиг угланыышкыннарлыг чаа-чаа экспозициялар, костюмнар Тываны көргүзер.
Бир дугаар айда Тываның төөгүзүнде эң-не кол кезээ – скифтер үезин бараалгадыр. Скиф үезинде хаанның болгаш кадынның хептериниң, алдын херекселдерниң төөгүзүн болгаш Тываның амгы культуразынга скиф уран чүүлүнүң салдарын чугаалаар. Улаштыр экспозицияны эр, херээжен улуска болгаш бичии уругларга тыва хептер солуур.
Үш дугаар айда хам кижиниң, сарыг шажынчы ламаның, православ шажынның ламазының хептерин делгеп салыр.
Февраль айда Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде тыва эки турачыларның маадырлыг чоруун чуруп көргүспүшаан, патриотчу угланыышкынны ажыдар. 1943 чылдың шериг хевин, Совет Эвилелинге чедирген материалдыг дуза дугайында чечен чугааны аңаа көргүзер.
“Бо чүүлдерни шуптузун делгелгеге салыр сорулга-биле кылган. Бир-тээ, бо делгелгеге келген кижилер-биле удур-дедир харылзааны тургузар болганда, мында музейден алган экспонаттар чок. Кижи бүрүзү делгелгени чүгле көрүп, дыңнап эвес, а экспонаттарны чоогундан көрүп, тудуп, хептерни кедип алгаш, чурукка тырттыржып-даа болур” – деп, Светлана Тулуш чугаалаан.
Россияның Президентизи Владимир Путин чурттуң экономиказының янзы-бүрү адырларында эң-не чугула чедиишкиннерин көргүзери-биле база улаштыр делегей чергелиг кады ажылдажылганы чорудары-биле, делегей чергелиг “Россия” делгелге-шуулганны эрттирерин дааскан Чарлыкка атты салган.
Буяна САТ.
“Шын” №81 2023 чылдың октябрь 25
14