2024 чылдың январь – сентябрьда Тыва кол капиталче инвестиция салыышкынын өртек-биле санаарга ийи ажыг катап өстүрүп, 10,2-ден 21,2 млрд рубль чедирген. Январь 28-те Новосибирскиге Россияның үлетпүржүлер болгаш сайгарлыкчылар эвилелиниң Сибирь салбырының Координация чөвүлелиниң улуг хуралында, РФ-тиң Президентизиниң СФО-да бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев республиканың инвестиция идепкейи өскенин айыткан. Инвестиция салыышкынын ортумак российжи деңнелден элээн улгаттырган регионнарның аразынче Тыва база кирген.
Республиканың Экономиктиг сайзырал болгаш үлетпүр яамызының сан-чурагайы-биле алырга, эрткен чылдың дургузунда кол капиталче киирген инвестицияның ниити хемчээли 29 млрд 5 сая рубль болган. Энергетика болгаш орук инфраструктура, үлетпүр, садыглажылга, көдээ ажыл-агый, туризм болгаш чуртталга тудуунуң адырында улуг хемчээлдиг инвестиция төлевилелдерин боттандырганы өзүлде демдеглеттинген.
Тывада шагда-ла ажылдап турар Голевтиң даг-руда компаниязы, «Лунсин», «Межегейхөмүр», «Тардан Голд», «Ойна», «Техмашсервис» дээн ышкаш улуг компаниялар республиканың экономиказынче 2023 чылга деңнээрге 2 катап хөй (2023 ч. – 983,6 сая рубль), азы 2 млрд ажыг рубльди киириштирген. Федералдыг чазак өңнүг металлдар чыдынын шиңгээдиринче 4 млрд ажыг рубльди тускайлаан. Регионнуң чөөн талазында девискээрлерни электрификастап, тывыш бүдүрүлгелерин ажылдадыр дээш, бедик вольтулуг немелде ЛЭП тудуун эгелээн.
Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң бот-тускайлаң программазы инвестицияны хаара тудар күчүлүг чепсек апарып, регион российжи бюджеттен чылда-ла 1 млрд рубль ап, ону колдуунда экономиканың боттуг секторунуң төлевилелдеринче угландырар. Республиканың эрге-чагыргазы бо программаның бир рублинче-ле үш хире рубль хуу инвестицияны хаара тудуп алган. Президент Владимир Путинниң даалгазы-биле амгы үеде бот-тускайлаң хөгжүлде программазын 2030 чылга чедир узаткан.
Тываның чуртталга тудуу езулуг-ла шапкын ажылда. Республика ажылдың темпизи-биле 2024 чылда Сибирьде эң эки болган. Чыл дургузунда ооң хемчээли 97 хуу өзүп – 172,7 муң дөрбелчин метр турганындан 340,9 муң четкен. Бо чылын республика рейтингиниң топ-10-унче кирип, РФ-тиң регионнардан инвесторларга элээн сонуурганчыг апарган.
Инвестицияларны оон-даа улгаттыр өстүреринге республикада багай эвес үндезин бар деп, ТР-ниң Экономиктиг сайзырал яамызы санап турар. Тываның планнарында 3 млрд ажыг рубль акшага полигоннуг бок аңгылаар комплексти, Ак-Сугнуң чес чыдын шиңгээдир инфраструктураны, хөй аал чурттаар 77 бажыңны, он-он социал объектилерни тудары дээш, өске-даа тудуглар кирген. Республиканың хөгжүлдезинче чүгле бюджеттен безин 22 млрд хире рубль инвестицияны киириштирер.
Күрүне үлетпүр бүдүрүлгелерин болгаш инвесторларны доктаамал деткип, улуг экономиктиг угланыышкыннарда шаптараазыннарны ажып эртеринге дузалажыр деп Анатолий Серышев демдеглээн. Сибирьниң шупту регионнарында ындыг хемчеглер системазын доктааткан болгаш ажылдадып турар.