Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг дайынчылар Мерген Шалык, Салим Чадамба болгаш Орлан Кыргыс олар-биле ужурашкан. Бо оолдарның аттары чүгле Тывада эки билдингир эвес, дайынчы хөделиишкиннер үезинде оларның маадырлыг чоруунуң дугайында Россияның төп массалыг чепсектериниң журналистери чаңгыс удаа эвес чырыдып турган. Тускай дайынчы операцияга олар эң-не эгезинден-не үжелээ киржип, эрес-маадырлыын чүгле тулчуушкуннарга эвес, боттарының эштеринге дузаламчы үезинде көргүскеннер.
Гвардияның прапорщиги Салим Чадамба суурларның бирээзин хостап тура, тос эжиниң амы-тынын камгалаан. Харылзаачы чолаачы анаа дайынчы Орлан Кыргыс дайынчы үш машинаны, ийи танкыны болгаш он беш националисти чок кылган. Ефрейтор Мерген Шалык российжи шериглерниң батальонунуң составынга дайылдажып тура, бузук бажың иштинде бөлүк дайзыннар барын билип кааш, оларның дугайында командирге дыңнаткаш, бажыңның үстүкү каъттарының соңгаларынга турушту ээлээш, украин националистер хөме адып турда-ла, оларның пулемёдун буза чазылдыргаш, он дайзынны боду хууда чок кылган.
Владислав Ховалыг дайынчылар-биле ужурашкан соонда, оларның дугайында: “Чуртталгада бөдүүн болгаш чазык аажы-чаңныг оолдар-дыр. Оларның эрес-маадырлыг дайынчы чоруу төрээн Тывазының күрүне шаңналдары-биле демдеглеттинген болур ужурлуг” – деп чугаалаан.
Амы-тынындан чарылган дайынчыларның өг-бүлелеринге болгаш тускай дайынчы операцияның киржикчилери хоочуннарга Адрестиг дузаның тускай фондузун тургузар дугайында Россияның Президентизи Владимир Путинниң Федералдыг Хуралга Айыткалынга көдүрген эгелээшкинин республикага боттандырарының дугайында ужуражыышкынның киржикчилери сайгарып чугаалашкан.
Комплекстиг болгаш адрестиг деткимчени Фонд чедирип, социал, медицина болгаш психологтуг деткимчени башкарып, санитар-курорт эмнелгениң болгаш реабилитацияның айтырыгларын шиитпирлээр. Тускай дайынчы операцияга республиканың чурттакчыларының киржилгезиниң эгезинде-ле бо угланыышкынныг ажылды регион болгаш муниципалдыг эрге-чагырга деңнелдеринге чорудуп эгелээн. ТДО-нуң киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге деткимче айтырыгларын губернаторнуң даалгазы-биле тургустунган республиканың каттышкан штавы 2022 чылдың сентябрь айдан шиитпирлеп эгелээн. Оон аңгыда, тускай дайынчы операцияның айтырыгларының талазы-биле тускай төлээни Тыва Республиканың Баштыңы бо чылдың январь айда томуйлаан – ол дээрге Тимур Куулар, ону Чазактың даргазының корум-чурум болгаш хөй-ниитиниң айыыл чок чоруун хандырарының айтырыгларының талазы-биле оралакчызы албан-дужаалдан тускай төлээ албан-дужаалче шилчиткен. Ол амгы үеде чаңгыс аай штабтың ажылын удуртуп, ТДО-биле холбаалыг айтырыгларны башкарып турар. Кадр талазы-биле бодунуң ол шиитпирин Владислав Ховалыг тайылбырлап тура, тускай дайынчы операция-биле харылзаалыг айтырыглар шыңгыы кичээнгейни негеп турар деп демдеглээн.
Амгы үеде штабтың составында 6 бөлүк бар, ТДО-нуң киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге дузаны көргүзериниң аңгы-аңгы угланыышкыннарында ол бөлүктер ажылдап турар. ТДО-нуң киржикчилериниң өг-бүлелериниң кежигүннерин каттыштырган Ада-чурттуң дайынчыларының комитеди-биле штаб сырый ажылдап, билдириишкиннерни хүлээп ап, айтырыгларны шиитпирлээринге дузалажып турар. Ол ышкаш штабтың баазазында “изиг шугумнуң” 8(39422) 2-17-44 дугаарлыг телефону ажылдап турар. ТДО-нуң киржикчилериниң төрелдери болгаш чоок кижилери, ол ышкаш шериглер боттары, керээ чарганнар болгаш мобилизастаттынганнар бо телефон дамчыштыр тайылбырны ап, ТДО айтырыгларының талазы-биле Тускай төлээниң адынга билдириишкинни киирип азы хүлээп алыышкынга бижиттирип ап болур.
Тываның Баштыңы-биле ужуражыышкын үезинде дайынчылар Президентиниң эгелээшкининге хамаарыштыр боттарының бодалдарын илередип, ол талазы-биле регионга кандыг ажылдарны чорударының дугайында саналдарын болгаш сүмелерин чугаалааннар. Оолдарның саналдары кончуг чугула дээрзин губернатор демдеглээн. “Фронтуга дузалаар херекке республиканың чурттакчыларының демниин дайынчылар өөрүп демдегледилер” – деп, регионнуң удуртукчузу айыткан.
/ Бистиң корр.
