Владислав Ховалыг “Тываның маадырлары” деп регионалдыг кадрлар программазының киржикчилери-биле “Ада-чурт камгалакчылары” күрүне фондузунга ужурашкан. Хемчегге шериг албанныг кижилер болгаш ТШО-нуң хоочуннары тиилекчилерниң санынче кирген. Олар ам Россияның Президентизиниң чанында күрүне албанының болгаш улусчу ажыл-агыйлар академиязынга өөредилгени эртер.
Владислав Ховалыг мөөрейжилерге шылгалдаларны чедиишкинниг дужааганы-биле байырны чедиргеш, төрээн республиказының хөгжүлдезинге хамаарышкан планнарын айтырган.
“Келир үеже кандыг сорулгалар салдынганыл, ол дугайында билип алыксап тур мен. Аңаа даянмышаан, силер-биле сырый ажылдаар дагдыныкчыларны тодарадыр. Силерниң шыырак болгаш салым-чаяанныг талаларыңар илередиптер адырлар көвей. “Тываның маадырлары” деп программаның бирги доозукчулары болур силер, ынчангаш өскелерге үлегер-чижек силер” – деп, Тываның Баштыңы демдеглээн.
Дайынчылар мөөрейниң канчаар эрткенин чугаалажып, ол ышкаш келир үеже планнары-биле, кымны бодунуң дагдыныкчызы кылдыр көрүксеп турары-биле база үлешкен. Оон аңгыда ужуражылгага дайынчыларның эртер өөредилге программазының дугайында база тайылбырлаан.
Мөөрейниң бедик деңнелге болгаш шупту чадаларының ажык чурумга эрткенин ТШО-нуң киржикчизи Коңгар Кылаң-оол демдеглээн.
“Программа дыка ажыктыг деп санаар мен. Ол бистиң шеригжилеривиске тайбың амыдыралга төлептиг черни тып алырынга дыка эки арганы берип турар. ТШО-нуң шупту киржикчилеринче чурттуң болгаш республиканың удуртулгазы кайы хире улуг кичээнгейни угландырып турарын бо программа бадыткап турар. Ийиде, программаның организакчыларынга четтиргеним илередип тур мен. Шупту чадалар ажык чурумга эрткен. Бо онза программаны силер эгелеп, деткип турар болганыңарда, Владислав Товарищтайович, силерге хууда четтиргеним база илереттим” – деп, Коңгар Кылаң-оол чугаалаан.
Ол ышкаш балыгланган соонда, бажыңында күш кирип, сегереп турар дайынчыларга дузалажып чоруур кожууннарда социал координаторларның үре-түңнелдиг ажылын ол үнелээн. Коңгар Кылаң-оол бодунуң дагдыныкчызы кылдыр Дээди Хуралдың депутады Эрес Хууракты көрүп турар.
Ада-чурт камгалакчыларының хөй кезии өзүп орар салгалдың патриотчу кижизидилгезинче үлүг-хуузун киириксеп турарлар. Тускай шериг операциязының эгелээн чылдагааннарының болгаш ооң сорулгаларының дугайында төөгүлүг алыс шынны аныяк салгалга дамчыдар, өөредилгениң ук талазын күштелдирери чугула деп саналга келгеннер.
Төрээн республиказынга көдээ ажыл-агыйны, туризмни, сайгарлыкчы чорукту база үлетпүрнү хөгжүдер деп саналдарны база киирген. Дайынчы хөделиишкиннер хоочуну Эртине Кара-Сал «Воин» деп аныяктарның шериг-спортчу белеткел болгаш патриотчу кижизидилге төвүнүң регионалдыг салбырын тургузарының талазы-биле ажылды баштаар күзелин илереткен.
“Мен школалар болгаш профессионал ортумак өөредилге черлеринге аныяктар-биле ужуражып, патриотчу кижизидилге талазы-биле өзүп олурар салгалдарывыска деткимче херек дээрзин көрүп тур мен. Бо ажылды улам күштелдирери чугула. «Воин» деп шериг-спортчу төп эки арга болуру чигзиниг чок. Келир чылын регионувуска салбыр ажыдып алыксап тур мен. Күрүне фондузунга ажылдаан арга-дуржулгам-биле ол угланыышкынны удуртуп болур мен” – деп, Эртине Кара-Сал демдеглээн.
ТШО-нуң хоочуннарының ассоциациязының регионалдыг салбырының удуртукчузу Мөңге Тагба амы-тынындан чарылган болгаш ТШО-да амгы үеде киржип турар дайынчыларның өг-бүлелерин деткиир болгаш дуза чедирер талазы-биле кожуун бүрүзүнге каттыжыышкынның салбырларын тургузар төлевилелди ажылдап кылганын чугаалаан. Дайынчы эжиниң эгелээшкинин Россияның Маадыры, тускай шериг операциязының киржикчизи Буян Куулар бүрүнү-биле деткип турар.
“Ёзулуг патриотчу чорук кылдыныглар-биле бадыткаттынар. Биске, 30 кижиге, улуг харыысалганы дааскан. Тываның Баштыңы болгаш Республиканың Чазаа биске дидим сорулгаларны болгаш даалгаларны салып турар, чүге дизе бис эгелекчилер-дир бис” – деп, дайынчы хоочун Иван Моңгуш ужуражылганың киржикчилеринге даалганың чугулазын онзалап демдеглээн.
“Тываның маадырлары” деп төлевилелди Президентиниң «Маадырларның үези» деп программазынга дөмейлештир кылган бис. Бөгүн залда киржикчилерниң шуптузу эвес. Чамдыктары ТШО-да шериг даалгаларын күүседип турарлар, өскелери эмнээшкин эртип турар. Өөредилге сентябрьда Тываның күрүне университединге эгелээр. Ол үеге чедир киржикчилерниң дагдыныкчылары-биле кады катап ужуражыр деп планнап тур мен” – деп, Тываның Баштыңы бодунуң блогунга бижээн.
“Тываның маадырлары” деп регионалдыг программаның шилилгези каш аңгы чадага эрткен. Эгезинде электроннуг платформаже 625 билдириишкин кирген, түңнелинде 599 арткан. Россия Федерациязының Чепсектиг күштериниң, Россияның Национал гвардиязының, Россияның Иштики херектер яамызының болгаш өске-даа корум-чурум камгалаар органнарның ажылдакчыларындан, күрүнениң болгаш муниципалитеттиң ажылдакчыларындан, күрүне корпорацияларының төлээлеринден, хууда сайгарлыкчылардан база билдириишкиннер келген.
Киржикчилер эгезинде анкеталарда айтырыгларга харыылап, чогаадыглар бижип, тестилер эрткеш, Тываның Федералдыг айыыл чок албанының, Тыва Республиканың ИХЯ-зының, Тыва Республиканың Шериг комиссариадының хыналдазын эрткен түңнелинде, 30 кижини “Тываның маадырлары” деп регионалдыг программага киржирин эксперттер сүмелээн.
«Тываның маадырлары» деп программаның Хөй-ниити чөвүлелиниң кежигүнү, республиканың Чазааның Даргазының оралакчызының хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа «Тываның маадырлары» деп программаның тиилекчилериниң шилилгезиниң түңнелдерин мынчаар тайылбырлаан:
“Тестини 381 кижи эрткен, дараазында чадага 216 киржикчи арткан. Ындыг-даа болза тиилекчилеривис чүгле 30 деп эки билир бис. Мөөрейниң шупту чадаларын кижи бүрүзү көрүп, шилилгениң негелделерин бүрүнү-биле билир. Төлевилелдиң киржикчилери шилилге чорудуунга эки үнелелди бээр дээрзи чигзиниг чок. Бистиң дайынчыларывыс боттарын янзы-бүрү адырларга көрүп турары өөрүнчүг-дүр. Оларның кайызы-даа республикавыстың хөгжүлдезинге бодунуң онзагай үлүг-хуузун киирер дээрзинге бүзүрелдиг мен” – деп, Айдыс Сынаа демдеглээн.
Хайгыылчы рота салбырының командири Вадим Кара-оол аар кемдээшкин соонда 2025 чылдың февральда чанган. Кыска үе дургузунда дыка хөй спортчу чедиишкиннерлиг болган. “Ада-чурт камгалакчыларының кубогу” дээш республика чергелиг маргылдаага ча адарынга шылгараан, ол ышкаш пауэрлифтингиге ийиги черге төлептиг болган. Спортчу тиилелгелерден аңгыда, ол “СВОй водитель Z” деп мөөрейге бирги черни чаалап алган. Оон аңгыда “Абилимпикс” деп регионалдыг чемпионаттың мөңгүн медалының эдилекчизи. Ол “Тываның маадырлары” деп регионалдыг программаның тиилекчилериниң санында.
«Мен бодум ышкаш оолдарга дузалажыксап тур мен, адаптивтиг спортту, ол ышкаш туризмни реабилитацияның бир аргазы кылдыр сайзырадыксаар-дыр мен» — деп, Сибирь чоннарының 1-ги чайгы спартакиадазының хол бөмбүүнүң киржикчизи Вадим Кара-оол чугаалаан.
«Тываның маадырлары» деп программа 502 шакка көрдүнген. Өөредилге 2025 чылдың сентябрь 2-ден 2026 чылдың июнь 16-га чедер. Программаның киржикчилери түңнел квалификация ажылын камгалаар. Ооң түңнелинде Россияның Президентизиниң чанында күрүне албанының болгаш улусчу ажыл-агыйлар академиязының болгаш ТывКУ-нуң профессионал катап белеткелиниң ийи дипломун алырлар.
О. АК-ООЛ.
“Ада-чурт камгалакчылары” фондунуң парлалга албанының чуруктары.
“Шын” №26 2025 чылдың июль 10
