УЖУРЛАР

◈ Өзээн малдың төл савазын аңгылай кезерде, сигенни катай тудуп алгаш, “Төл савазы кеспедим, төрээн черимниң сигенин кестим” – дээш, кезер ужурлуг.

◈ Бүүректерни шөйүндү-биле катай шөйүндүлээрде, “Ажы-төлүм бо ийи бүүрек ышкаш, кезээде кады эп-найыралдыг-ла чурттап чорзун” деп чалбарыыр.

◈ Базып алгаш, олурган бут удуй бээрге, ыңай-бээр шимчеткилеп, черге ээжээн соктагылап олургаш: “Тур-тур, аскак-сааскан, аалың-чуртуң көже берди, ала чавааң туруп кагды. Одун, одун, тур-тур!” – дээш, холу-биле нугугулап, ыңай-бээр эки шимчеткилээрге, оттуп кээр.

◈ Ыды өлүп кагза, ооң аксынга чаг ызырткаш, өскээр аппарып кааптар.

◈ Дижээн дижи дүже бээрге, бичии чагга азы эътке ораагаш, ытка бээрде: “Мээң бо дижимни алгаш, меңээ эки, чараш дижиңни бер, ыдым” – дээр.

◈ Бир кижиниң өөжү эде берзе, ажындырыптар азы ыяттырыптарга, соксай бээр дээри шын. Ыяттырар-ла дээш үен-даян чүве база чугаалап болбас.

◈ Тывалар дыргактарны караңгылап, хүн ажа бергенде кеспес, оларның адаанга кижиниң сүнезини дүне чаштынар деп санаар. Дыргакты кескеш, оларны хараган дөзүнче азы кандыг-бир хосче октаарда: “Сени инекке сөглевес мен, мени азага сөглеве” – дээр. Инектиң ижин-шөйүндүзүн аштап тургаш, көөрге, сайгырааның бажында кезип каапкан дыргактар-ла хевээр кадыг сөөктер бар, оларны аштап кааптар болур. Ону көргеш, кижи дыргаан инек чипкен деп санап турган.

Чурукту интернет четкизинден алган.

"Шын" №29 2023 чылдың апрель 22