“Угаанныг мониторинг” — ырактан эмчи хайгааралы

Хан базыышкыны бедиир аарыг – делегейде улгады-даа берген, ортумак-даа назы-харның кижилеринге, бичии-даа уругларга дээп болур эң нептереңгей аарыгларның бирээзи. Тывада база ханының базыышкыны улуг улус хөй. Аныяк үезинде хөй-ле кижилер боттарының кадыкшылын херекке албас болганындан, чоокку чылдарда эмчилерниң демдеглеп турары-биле, хан базыышкыны бедиир аарыг 30–40 харлыглар аразында эвээш эвес таваржып турар. Чамдыкта харын-даа 20 хар ажып турар кижилер аразында безин илереттинип турар апарган. Хан базыышкыны бедиирге, чүрекке, баш мээзинге болгаш бүүректерге салдары улуг болур дээрзин эмчилер демдеглеп турар. Ук аарыг мырыңай кижини инвалид чадага чедирип, амы-тынындан безин чарлып болур айыылдыг.

Ханының базыышкыны улгадыр кижилер бодунуң аарыының дугайында безин билбес болур таварылгалар эвээш эвес. Ук аарыгның демдектерин агаар-бойдустуң баксырап турары, могап-шылааны азы респираторлуг аарыглар-биле безин холбап алгаш, эскербейн баар. Чамдыкта диагнозту тургузуп каан турда-ла, эмчилерниң арга-сүмезин сагывас, эмчиге барып хынадыр үени безин тыппайн баарлар. Шак ындыг пациентилерге медицина адырының СберКадыкшыл деп онлайн-сервизи “Угаанныг мониторинг” деп тускай төлевилелди ажылдап кылган. Ында чүгле хан базыышкыны хынаар тонометр эвес, а бүдүн чыл дургузунда арга-сүме берип, үдеп, хайгаараар хууда терапевт эмчи база кирип турар.

Чаа эгелеп чоруур төлевилел Тываның 2 эмнелгезинде ажылдап эгелей берген. Ол дээрге Республиканың 1 дугаар эмнелгези болгаш консультация-диагностиктиг төвүнде. Тываның Кадык камгалал яамызы ниитизи-биле 190 ындыг тонометрни саткан.

Тыва Республикада ук төлевилелдиң баштайгы чадалары канчаар эртип турарын Республиканың консультация-диагностиктиг төвүнүң улуг эмчизиниң организастыг болгаш методиктиг ажылдар талазы-биле оралакчызы Аржаана Стал-оол чугаалап берген: “Тонометрлерни амбулаторлуг эмнээшкин ап турар, ханының базыышкыны бедик пациентилерге үлеп берген. Bluetooth-биле ажылдаар болгаш чүрек согуунда өскерлиишкиннерни көргүзүп, хан базыышкынын доктаамал хынааш, СберКадыкшыл деп капсырылга таварыштыр терапевт эмчиже дамчыдып турар. Эң-не кол чүүл – тонометрни пациентиге халас дамчыдып бээр. Капсырылганы ажыглаарда, смартфон болгаш интернет негеттинер. Пациентиниң кадыкшылының байдалын ырактан хайгаарап, бүгү-ле көргүзүп турар өскерилгелерни өөренип көргеш, өскерлиишкиннерниң болгу дег аргаларын тодараткаш, улаштыр канчаар эмненирин эмчи айтып бээр. Ниитизи-биле ук арга эмчиге-даа, пациентиге-даа кончуг эптиг болуп турар. Оон аңгыда, тонометр боду хан базыышкынын хемчээр ужурлуг үеде база сагындыра бээр”.

Кажан хан базыышкынынга өскерлиишкиннер көстүп келирге, эмчи капсырылга таварыштыр көрүпкеш, херек болза, дүрген эмчи дузазын-даа кыйгырыптар. Ынчан айыылдыг байдалдардан чайлай берип, эге чадазында дузаны чедириптер аргалыг болур. Капсырылга таварыштыр хайгаарап, эмнеп келгенинден поликлиникаже кээр пациентилер саны база эвээжей бээри баш удур демдеглеттинип турар.
“Угаанныг мониторингиниң” ажылдап эгелээнинден тура элээн каш ай эрте берген. Тонометрни пациент кижи бүдүн чыл дургузунда ажыглап кээр. Бир эвес ол үе иштинде пациентиниң көргүзүглери экижий бээр болза, дериг-херекселди өске пациентиге дамчыдып бээр.

Ырактан чорудар мониторингини “Күрүнениң чаңгыс аай информастыг системазынга үндезилээн кадык камгалалының чаңгыс аай чурагайлыг хевирин тургузары” деп төлевилелге кызыгаарланып чорудуп турар.
СберКадыкшыл компаниязы DocDoc деп медицина сервизиниң баазазынга тургустунган. Ук шөлчүгеште медицинаның эң-не хереглелдиг ачы-дузазын киирген. Оларга интернет дамчыштыр эмчиже бижидип алыры, телемедицина дузазы-биле кайнаар-даа барбайн, эмчилерниң арга-сүмезин алыры, халдавыр чок хоочу аарыгларлыг пациентилерни ырактан хайгаараары хамааржыр. Сервис таварыштыр кандыг-даа үеде дежурный терапевт азы педиатр-биле баш удур бижидип алгаш, 25 аңгы угланыышкынның эмчилери-биле харылзажып болур аргалыг. Төлевилелдиң бо чадазында алды муң ажыг хууда клиникалар киржип турар.

Ырактан мониторингини ажыглап турар пациентилерге шак бо арга кончуг ажыктыг дээрзин демдеглеп турарлар.
Тонометрни алыр күзелдиг улус бодунуң участогунуң терапевт эмчизинче баргаш, айтырар. Бир эвес консультация-диагностиктиг төпте быжыглаттынган болза, 254 дугаар кабинеттен азы 2-99-88 деп телефон дугаарынче долгааш айтырып болур.

/ Чыжыргана СААЯ.

"Шын" №29 2023 чылдың апрель 22