Онзагай хөгжүмчү салым-чаяанныг, ыр-шоорунга чоннуң сонуургалын хаара туткан композиторларның бирээзи – Борис Чамбыт. Ооң төрүмелинден хөгжүмчү салым-чаяанының сайзыраарынга Чаа-Хөлдүң Ак-Туругга турган өскүстер бажыңы база салдарлыг болган деп чугаалап болур. Аңаа 1960 – 1964 чылдарда чурттап, өөренип турган элээди назы-харының үезинде баянга ойнап өөрени берген. Чогаадыкчы ажылы, ат-сураа бүгү Тывага ынчан билдингир апарган, ат-сураа алгый берген композитор Каадыр-оол Бегзи, чогаалчы Өлчей-оол Моңгуш-биле Ак-Туругга ужурашканы, чоок таныжып алганы, оларның-биле шүлүк болгаш хөгжүм дугайында чугаалажып турганы бодунуң чогаадыкчы салым-чолунга база бир янзы салдарлыг болган деп композитор Борис Чамбыт санап чоруур.
Чогум-на Ак-Туругнуң өскүстер бажыңынга “Чүшкүрбейн баарың ол бе?” деп, амга чедир ыраажыларның аксындан дүшпээн, сценалардан чаңгыланып чоруур ыры чогааттынган. Ынчан элээди оол Борис шүлүкчү Чиңмит Өөлеттиң шүлүүн солундан номчааш, баянга аялгазын ойнай каапкан. Нота бижип билбес болгаш, ырының аялгазын баянга ойнап чораан. 1964 чылда Ак-Туругнуң өскүстер бажыңының 8 чыл школазын дооскаш, Кызылдың музыка училищезинче өөренип кирген. Нотага өөренип алгаш, баянга аялгазын ойнап чорааны “Чүшкүрбейн баарың ол бе?” деп ырының нотазын бижээш, “Тываның аныяктары” солунга 1965 чылда парладыптарга, бо ыры бүгү республикага чаңгыланып үнген. 1960 – 1970 чылдарда бо ыры Тывага эң нептереңгей ырыларның бирээзи турган. Борис Чамбытка композитор ат-сурагны “Чүшкүрбейн баарың ол бе?” эккелген.
Кедээр чыраан чаңгыс шолбан
Херечи бооп көрүп турда,
Ыржым кежээ меңээ душкаш,
“Ынак мен” деп сөзүң бердиң...
Оон бээр-ле композитор Борис Чамбыт 300 ажыг ырыларны бижээн. Ырыларының 7 чыындызын парлап үндүрген.
Борис Салчакович 2022 чылда 75 харын демдеглеп турар. Ооң назы-хары-даа, ыр-шоору-даа чогаадыкчы чоруктуң бедиинде.
Шаңгыр-оол Моңгуш.
