“Шаг шаа-биле турбас, чавылдак көгү-биле турбас”, “Кижи өзер, кидис шөйлүр” деп тыва улустуң үлегер домактары бар болгай. Чуртталгам аайы-биле Кызыл хоорайда чурттап чоруур мен. Авам, ачам Аяңгаты чурттуг улус. Бодум Аяңгатыга төрүттүнгеш, школаны Кызыл-Мажалыкка доостум.
Бир катап кадыым аайы-биле эмчиге чыдар ужурга таварыштым. Республиканың эмнелгезиниң бир салбырынга эмнедип чыдыр мен. Аарыг улус ындыг болгай, палата аайы-биле солун чугаалажыр.
Бир хүн хөөрежип олурувуста, кожа палатадан аныяк оол Аяңгаты дугайында хөөреп, боду ынаар четпээн хирезинде хөлчок бактап чугааланды.
– Аяңгаты ындыг эвес дийин, дуңмам. Аяңгаты өскерилген – деп, шыдажып чадааш чугааландым.
– Дидир-дидир чугаа дийин, акым – дээш, каттырар болду.
Ооң соонда бо чайын өскен-төрээн суурумга чедип, суурнуң чагырыкчызы Артур Орланович Саая-биле ужуражып, суурнуң хөгжүлдезин айтырып сонуургадым.
Корум-чурум, мал-маган өзүлдезиниң талазы-биле Аяңгаты суму кожууннуң баштайгы одуруунда чоруп турар. Бүгү Тывада ышкаш сумунуң аныяктары “Кыштаг”, “Инек – чемгерикчи малым” деп төлевилелдерде эки киржип турарлар. Сумунуң чону огород, картофель дээш ногаа аймаан тарып өстүрүп турары өөрүнчүг.
Бажың бүрүзүнге кирерге, столга варенье, дузаан ногаа аймаа салыр болду. Честек-кат, көк-кат, инек-караа, мөөгүнү күзүн элбек чыып алыр дээрзи оон-на көскү.
Сумунуң социал ажыл-агый специализи Айсуу Алексеевна Ооржак эки ажыл-агыйлыг төлевилелдер киржикчилерин таныштырды. “2016 чылдың “кыштагжызы” Оксана Оюнзаевна Монгуш, 2017 чылдың “Инек – чемгерикчи малым” төлевилелдиң киржикчизи Аян Экер-оолович Монгуш, 2018 чылда бызаалыг инек хүлээнип алган Аян Алдын-оолович Монгуш, 2018 чылдың “Кыштаг” төлевилелдиң киржикчизи Арслан Александрович Маадыр, 2020 чылдың “кыштагжызы” Артыш Олегович Монгуш мал-маганны хүлээнип алгаш, дараазында киржикчилерге онча-менди хүлээткен. Сумунуң аныяктары чер-чуртун кагбайн, чаа кыштаг бажыңнар тудуп, мал-маган азырап турарынга чоргаарланыр-дыр бис” – деп, Айсуу Алексеевна чугаалады.
Барган кижи мактап чанар. Ынчангаш Барыын-Хемчик кожууннуң Аяңгаты сумузунга кээрин сүмеледим.
А эмнелгеге кады чытканым аныяк оолга “Дидир-дидир чугаага бүзүреве, дуңмам! Караам-биле көрбээн шаамда, кайыын аңаа бүзүрээр мен” деп ыр-шоорда бижээн болгай” – деп сагындырып чугааладым.
Салгын-оол ИРГИТ.
Кызыл хоорай.
#Чагаалар #Шынсолун #Тыва #Тывамедээ #Тывадыл #Тывамедиагрупп #Тува #Tuva #TMG #TMGNEWS #Tuvanews
