Бистиң ачавыс Назын-оол Владимир Катырарович Тыва Арат Республиканың баштайгы (60) башкыларының бирээзи, Сүт-Хѳл кожууннуң Бора-Тайга ортумак школазының бир дугаар директору. Ол 1912 чылда Сүт-Хѳл кожууннуң Сүт-Хѳл сумузунга арат ѳг-бүлеге тѳрүттүнген. 1922 чылда пионерге, 1927 чылда комсомолга, 1938 чылда Коммунистиг партияның кежигүнүнге кирген. Аныяанда арбан даргалап чораан. 1936-1939 чылдарда Кызыл хоорайга башкы сургуулунга ѳѳренип алгаш, Хѳлчүктүг, Теве-Хая сумуларының чайлаг школаларынга башкылап, хѳй санныг аныяктарны үжүк-бижикке ѳѳредип, караан чырыткан кижи.
1939 чылда Бора-Тайга школазын ажыдарынга үлүг-хуузун кииргеш, чааскаан 42 ѳѳреникчини ѳѳредип турган. 1942 чылга чедир латин бижик ѳѳредип турган. Шору бижиптер, сан санаптар ѳѳреникчилер дораан ийиги классче шилчий бээр. Кежээлерде оюн-тоглаа-даа эгелээр, ачам дошпулуурга, бызаанчыга ойнап бээр. Тывызыктажып, тоолдажыр. «Кавказ», «Подгорная», «Ай чырып тур» деп самнарны ѳѳредир. Дүктүг тоннарын оолдар аңдара кедип алгаш, страус, теве ѳттүнүп ойнаар. Кышкы үеде ол-бо аалдардан хамык аныяктар чыглып келгеш, хүндүс хаактаар, баг каггар, тевектээр, лаптуулаар, кежээки үеде боттары шиилер көргүзүп, ырлажып, каргыраа, сыгыт, хѳѳмейлээр.
Ада-Чурттуң Улуг дайынының үезинде фронтуже чорудары-биле хаактарны шевер улус хадыңдан хѳйү-биле чазап турду. Хол-хаптарын, чолдак алгы тоннарны херээжен чон дайынчыларга даарап турган. Ававыс Серен Карашпаевна Куулар кончуг шевер болгаш эрес-кежээ кижи чораан. Сарыг пѳстен шериг хептерни, алгыдан чолдак тоннарны, хол-хаптарын, бѳрттерни фронтуже хѳйнү даарап чоруткан кижи. Ачавыс, уруглары бис база ававыска шериг хеп быжып, даараарынга аажок дузалашкан бис. Ынчалдыр-ла ававыс бисти аргыттынарынга, дааранырынга, ширтекти чүң-биле сырыырынга, сиир кадарынга, алгы эптээринге, тараа тарып, хооруп-соктаарынга, сүттен чаагай ак чемнер кылырынга ѳѳредип каан.
Ачавыс фронтуга белек чыылдазын удуртуп-башкарып турган. Боду 2 мунар аътты, 2 бени база акшаны берген. Сумулар Алдан-Маадыр, Бора-Тайга, Сүт-Хѳл, Ак-Дашты кезип, белектерни чыггаш, кожуун тѳвүнге эккеп, дужаар. «Бүгү-ле чүвени — фронтуга!» деп кыйгыны күүсеткен идепкейлиг киржикчилерни онза демдеглээр турган. Дайын үезинде аныяктарны, ашактарны ополчен шеригге ѳѳредип, марштадып, хаак-биле маңнаар маргылдаалар эрттирип, ыяш боолар чүктедип, оңгу кастырып белеткеп турган чүве.
Ачавыс дыштаныр хүннерде ѳѳреникчи оолдарны эдертип алгаш, коданнаар, балыктаар, торлаалаар. Аңаа аныяктар база катчып кээр турду. Доңуруп каан кодан, торлаа эъдин садыгга хүлээп алыр. Бир кыжын 400 хире торлааны дужаагаш, 3 шоодай чиңге-тараа садып алганнар болгай. Чазын черни аът андазыны-биле аңдаргаш, суггаргаш, ак-тараа, арбай, чиңге-тарааны тарып, ѳстүрүп ап турган бис. Күзүн дүъшке чедир ѳѳренгеш, тарааны чулуп, бастырып, уургайларга шыгжап ап турдувус.
Май 1-де школа тараарга, ачам бисти Сүт-Хѳлде чайлагга кѳжүрүп эккеп кааш, боду школазының чайгы септелгезин кылып чоруп турган. Ынчан завхозу Эът-Баштыг Бора деп ашак чүве. Ачам-биле ажылдап турган башкылар Монгуш Бегзиваа, Ондар Доржу, Ондар Чылбак, Монгуш Бопуй дээш оон-даа ѳске. Класс журналынга демдектерни мынчаар салып турганы солун: «К/Э» кончуг эки — «5», «Э» эки — «4», «О» ортумак — «3», «Б» багай — «2», «К/Б» — кончуг багай — «1». Тыва алфавитти ѳѳрени бергеш, демдектерин «5», «4», «3», «2», «1» кылдыр салыр апарган.
Баштайгы ѳѳреникчилери Анай-оол Ховалыг — юстиция сайыды, Бичии-Уруг Монгуш — «Тиилелге» совхозтуң мурнакчы малчыны, Бапаа Учунак — Кочетов суурда башкы, Монай Монгуш — биология башкызы дээш-ле, эмчилер, артистер, чолаачылар, бухгалтерлер, тускай эртемниглер эңдерик.
Ачавыс Бора-Тайга, Кара-Чыраа, Арыг-Бажы, Чыраа-Бажының Элдиг-Хем школаларынга 42 чыл башкылап ажылдааш, хүндүлүг дыштанылгаже үнген. Ол «Күш-ажылга шылгарал» медальдың, «Партияга 50 чыл» хөрек демдээниң эдилекчизи, күш-ажылдың хоочуну.
Владимир Назын-оол узун назылааш, 1997 чылда 85 харлыында Кызыл кожууннуң Кур-Чер суурга, хеймер уруу Маадыр ие Биче-кыс Назын-ооловнаның ѳѳнге мѳчээн.
Кара-кыс Монгуш, Улус ѳѳредилгезиниң тергиини, хоочун башкы.
