Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем адырында
Апрель 7-ден 10-га чедир Красноярск хоорайга IV Аъш-чем болбаазырадыр үлетпүрнүң ажылдакчыларының делегей чергелиг шуулганы болуп эрткен.
Аңаа бистиң республиканың төлээлери ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызындан консультант Любовь Ооржаковна Бавуу-Сюрюннуң удуртулгазы-биле чедиишкинниг киришкеш келген. Ол кымнарыл дээрге, Тываның фермер бизнезиниң болгаш көдээ ажыл-агый кооперативтериниң хөгжүлдезиниң фондузундан С.Сат, Тес-Хем кожуун чагыргазының көдээ ажыл-агый эргелелинден зоотехник Ч. Хангай, Чөөн-Хемчик кожуун чагыргазының көдээ ажыл-агый эргелелиниң начальниги А. Ооржак, Сүт-Хөл кожуун чагыргазында К. Монгуш, Танды кожуун чагыргазының көдээ ажыл-агый эргелелиниң начальниги Ш.Ондар, хуу сайгарлыкчылар: А. Ооржак, О.Ширин, А. Чулдум, М. Кочаа. Бистиң корреспондентивис шуулганның киржикчилери-биле ужуражып, олардан көрген-билген чүүлдери-биле үлежирин дилээн.
Майя Шанмаковна КОЧАА, «Туран» КХБК-ның технологу: Мен сүт болбаазырадып ажылдап турар болганымда, ында бүдүрүкчүлерниң быштаан, творогун амзап көрүп, бистии-биле деңнеп көрүп турдум. Бистиң творогувус амдан талазы-биле эки дээрзин ол черниң бүдүрүкчүлери-даа хүлээп ап көрүп турду, мен бодум-даа шынзыктым. А быштак бүдүрүлгези бисте аскап турарының чылдагааны – ында сут саалдазының деңнели дыка улуг. 7 муң баш саап турар бүдүрүкчү биле 10 баш инек саап турар бүдүрүкчүнү канчап деңнээр?! Бис моцарела дээр быштакты бүдүрүп тургаш, сүт эвээжээрге, соксаткан бис. Ам чайын сүт саалдазы экижиирге, база ийи дугаар быштактың бүдүрүлгезин шиңгээдир деп планнап алган бис.
Аяс Николаевич ЧУЛЬДУМ, Таңды кожуундан хуу сайгарлыкчы: Шуулганга мастер-класстар, делгелгелер онза-ла чорду. Ынчалза-даа мен ажылымга дуржулга алыры-биле, ийи ферма ажыл-агыйларже чораанывыс аажок сонуургадым. Бир дугаарында Творогово деп суурда Емеляновка деп ферманың ажыл-ижин көрдүвүс. Ында 86 кижи ажылдап турар. Ажыл-агый чаңчылчаан хевирде тургустунган чоруп турар мурнакчы бүдүрүлге. Ынчалза-даа ийи дугаар четкен черивис «Сибирь» агрокомплексте 7 муң баш бода малды ажаап, саап, ооң продукциязын болбаазырадырынга 23-ле кижи хаара туттунуп ажылдап турарын көргеш, магададым. Бо төлевилелче 2,5 млрд рубль инвестиция кылдыр кирген болгаш ажыл-агый бүрүнү-биле автоматчыткан. Ол дээрге «Семенишна» деп марка-биле үнүп турар сүт продукцияларының бүдүрүкчүлери ол. 7-8 аңгы фермаларны каттыштырып турар улуг бүдүрүлге. Бо бүдүрүлгеде сүт саалдазы бир хүнде 13 тонна болуп турар дээрзин чугаалаарымга билдингир боор.
Мен бодум хуумда мал чеми белеткээр талазы-биле ажылдап чоруур болгаш, ажыл-агыйымны улаштыр алгыдып, сүт болбаазырадырын шиңгээдип алыр күзелдиг мен. Ынчангаш ол бүгүнү дыка сонуургап көрдүм.
Эът болбаазырадыр база сүт болбаазырадыр адыр, ногаа бүдүрүлгезиниң адыры, хлеб болгаш булочка быжырар адыр, «төгерик столдар», мөөрейлер дээш шуулганның ажыл-чорудулгазының программазы аажок чымыштыг болгаш солун эрткенин киржикчилер чугаалап турду.
Сукпак суурдан манчы бүдүрүп турар сайгарлыкчы бо делегей чергелиг шуулганга манчы кылыр талазы-биле мөөрейге 3 дугаар черни ээлээн дээрзин база билдим. Ынчангаш солуннуң дараазында дугаарынга ол бүдүрүлге дугайында бижииримни аазап, көдээ ажыл-агый шуулганының киржикчилеринге бо улуг хемчег соонда сагыш-сеткили көдүрлүүшкүннүг ажылдаарын күзеп артым. Чаа-чаа чедиишкиннерже, аъш-чем бүдүрүкчүлери. Аъш-чемиңер сүүзүнү чонуңарны өөртүр-ле болзунам!
Тыва эът, тыва манчы, тыва быштак амданныг-ла! Бөгүн бүдүрүкчүнүң бодундан тыва творог амданныг дээрзин база билдим.
Айлаң Даржаа.
