Хакасия, Красноярск край, Кемерово облазы дээн ышкаш кожавыста девискээрлерде дег, Тывада база чурттакчыларны хөмүр-даш-биле хандырылга айтырыы бо одалга сезонунда чидигленип келген.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Кызылда одаар чүүл садар складтарның ажылын амы-хууда хынап чораан. Оларның ажылдакчылары-биле, ында хөмүр садып ап келген кижилер-биле ижин-кара чокка чугаалажып, айтырыгларны салган.
”Хөмүрге өртектерни чавызадырының дугайында шиитпирни хүлээп ап тура, мооң-биле холбаштыр тургустунуп болур хире айыылдарның дөгерезин өөренип көрген бис, ооң иштинде чиижең садыгжыларның идепкейжиириниң, чер-черлерде одаар чүүл складтарының ажылының дугайында база. Мооң түңнелдеринде хөмүр-даш-биле хандырылга айтырыынга берге байдал тургустунуп кээрге, ону шалыпкын чогумчудар, республиканың Чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызының, “Чаагайжыдылга” МУБ-туң чүък сөөртүр улуг транспортун эвилелдээн аргалыг болган бис. Мындыг чергелиг ажылдар ам-даа уламчылап турар. Чурттакчыларны бирги ээлчегде хандырарының, оларның садып алган хөмүрүн бажыңнарынга саат чок чедирип бээриниң айтырыгларын даш-тывыш бүдүрүлгези-биле дугуруштувус” – деп, Тываның Баштыңы социал четкилерде бодунуң арынынга бижээн.
Улуг дарганың келгенинге кым-даа тоомча чок артпаан, үзел-бодалдарын ооң-биле ажыт чажыт-чокка үлежип турганнар. “Үзүктелдирбейн, мынчаар сөөртүп эккеп турар болза, магалыг-ла-дыр. Кээр-келбес хөмүрнү хондур-дүндүр манап турбас” – деп, бир садып алыкчы чугаалаан.
Хөмүрлеп келгеннер, ону эвээш-бичелеп садып ап турарлар. “Кышты өттүр чедер кылдыр хары угда чүге садып албас силер?” – деп, В. Ховалыгның айтырыынга, 800 кг. хире хөмүр садып ап турган кижилерниң бирээзи “Акшаның хире-шаандан, хереглелден хамааржыр” – деп харыылаан.
Дарганың соцчеткилерде бижимелинге бодунуң тайылбырын арттырганнарның аразындан Slava Saaya деп ник “Чүге” деп айтырыг эпчок болу берди-даа ышкаш, акша деп харыы дорт болду” деп бижээн. Алексей Алексеевич деп кижи “Разрезти катап эгидип алза, Тываның кылдыр” деп, шыжыккан сеткилин илереткен. Номчукчуларның мындыг чергелиг тайылбырларын чок деп болбас. Ынчалза-даа улус-чоннуң хөй нуруузу Тываның Баштыңының чорудуп турары хемчеглеринге таарзынган сеткилин илередип турарлар.
Кызылдан Маадыр Ондар мындыг бижикти арттырган: “Хүндүлүг, Владислав Товарищтайович! Чонга ажыктыг эгелээн ажылыңарны төнчүзүнге чедирер дээш кызыдып турарыңар шын шимчээшкин-дир. Деткип тур мен. Чиижеңнеп, хоптактаан улустарывысты эдип алыры, буступ үрелген гортоп складтарын катап тургузары амыр эвес ажыл. Чаргы-чаалы, маргылдаа тургуспас аргазы – 1 тонна хөмүрнү каскаш, чер кырынче үндүреринге чедир бот-өртээн санап алыр болза эки. Ол арганы сан санап билир кижи бүрүзү билир кылдыр өөредир болза эки” – деп санал-оналын үлешкен.
Бо каш чижектен алырга-ла, Тываның чурттакчылары В. Ховалыгның бо адырга хамаарыштыр ажылын чүүлдүгзүнүп, деткип турары билдинип кээр.
Артур ХЕРТЕК.
