"Демография" национал төлевилелдиң база “Улуг салгал” регион төлевилелиниң боттанылгазының иштинге Дерзиг-Аксында психоневрологтуг бажың-интернаттың бичии уруглар салбырының специалистери шимченири хирелиг уруглар-биле ниити терапияга хүн бүрүнүң амы-хууда кичээлдерин эрттирип турарлар.
Инвалидтер декадазынга тураскаадып тускай ачы-дуза алыкчыларының күш-ажылчы болгаш чогаадыкчы идепкейин сайзырадыры-биле, хол ижиниң кылыгларының “Чылыг кыш” деп делгелге-ярмарказын ук албан черинде ажыткан. Аңаа хол ижи бөлгүмүнүң кежигүннери боттарының күш-ажылының түңнелдерин делгээннер. Делгелге хааглыг чурумда эртип турар болгаш, ону чүгле интернаттың ажылдакчылары база шимченир шинектиг хамаатылар көрүп болурлар.
– Хол-биле ижениг холдарның шимчээшкинин, чогаадыкчы бодалды, кичээнгейниң күштелиишкинин сайзырадыр. Мындыг кичээлдерниң ачызында бистиң хайгааралывыста турар кижилерниң сагыш-сеткилиниң көдүрлүп турары өөрүнчүг – деп, үш чыл улаштыр хол ижи бөлгүмнү эрттирип турар күш-ажыл талазы-биле инструктор Урана Монгуш чугаалап турар.
Тускай ачы-дуза алыкчыларының хостуг үезин улам ыңай үре-түңнелдиг болдурары-биле, хол ижи бөлгүмнүң кичээлдеринге 27 харлыг Даң-Хаяа Чамыяңның аргылда мастер-клазын организастаан. А 31 харлыг Александра Ооржак чүве аргыыр аткак-биле-даа, спица-биле-даа хөлчок аргыттынар, ол үрде аргыттынмаан кижилерге аргылда техниказын сайзыраңгайжыдарынга дузалашкан.
Оон аңгыда, ук ажыл-хемчегниң киржикчилери аргыттынар уран чүүлдүң тыптып келгениниң дугайында дыка солун барымдааларны билип алганнар. Баштайгы дээрезинде аргыттынар иш чүгле эр улустуң кылыр ус-шевер ажылы чораан, аңаа херээженнер база киржип, эр улуска чижилгени тургуза бээрге, ону тускай дугуржулга-керээлер-биле аңгылаар апарган. Ынчалзажок үелер эртип, калбак бүдүрүлгениң кылыгларын хөйү-биле үндүрүп эгелезе-даа, хол-биле кылган эт-сеп улам үнелиг апарган. Ындыг чүүл аткак-биле аргылдага база хамааржыр.
Мындыг чергелиг солун кичээлдер Дерзиг-Аксыда психоневрологтуг бажың-интернатта эртип турар.
📢ЧАА ТӨРҮТТҮНГЕН ДУН УРУГГА ДУЗАЛАМЧЫ АКША
Тыва Республикада «Уруг-дарыгның төрүттүнгени-биле өг-бүлеге саң-хөө дузаламчызы» федералдыг төлевилелдиң боттанылгазы уламчылап турар. Аңаа дүүштүр өг-бүлезинге дун уруг төрүттүнген ада-ие ай санының дузаламчы акшазын төлеп бээриниң дугайында билдириишкинни Күш-ажыл болгаш чурттакчы чоннуң социал камгалалы эргелелинче киирип болур.
Бии-Хем кожууннуң Күш-ажыл болгаш чурттакчы чоннуң социал камгалалы эргелелиниң бо чылдың декабрь 1-де дыңнадыы-биле алырга, ында 185 өг-бүле дун уругнуң төрүттүнгени-биле холбаштыр тыпсып турар төлевир акшаны ажыглаар аргалыг болган. Ук төлевирни тыпсып турда, эң сагыыр кол барымдаа өг-бүлениң орулгазы болур. Ооң түңү амыдырап-чурттаарының эң адаккы хемчээлинден ийи катап ашпас турар ужурлуг.
Ындыг дузаламчы акша алыкчыларының бирээзи – Бии-Хемден Монгальбии Чооду биле Марьяна Карьянованың өг-бүлези.
Аныяк кижилер Красноярскиге студентилеп тургаш-ла тыпчып, таныжып алганнар. Ооң соонда өг-бүле тудар деп шиитпирлээннер.
2019 чылда баштайгы дун оглу төрүттүнген, ол бир хар чартык турда, Марьяна ажылдап үнер, а Монгальбии оглун ажаап-тежээр болуп дугурушканнар.
Бөгүн дун оглу 2,5 харлыг. Бир ай бурунгаар аныяк аданы шериг албанынче кыйгыртып аппарган, ынчалза-даа ук чүүл маңаа чидиг айтырыг болу бербээн, канчаарга-даа ынак кырган-авазы биле кырган-ачазы үргүлчү дузалажып кээп турарлар-ла болгай.
– Аныяк өг-бүле бүрүзүнде дег бистиң чарыгдалдарывыс элээн улуг. Ада-иениң чаңгызы ажылдап турар байдалда дун уругнуң төрүттүнгени-биле холбаштыр төлевир көскү дуза-дыр. Оглувус хөлчок сонуургаачал, сундулуг төл. Чуруурунга, чуруктуг номнар ажыдып көөрүнге, угаан сайзырадыр оюннарга ынак. Барык хүн бүрүде бир-ле чүүлдү садып алыр-дыр бис. Ажы-төлдүг өг-бүле бүрүзүнге ындыг байдал таныш боор. Бистиң чуртта өг-бүлеге акша-төгерик-биле дузалажы бээр «Демография» дээн чижектиг национал төлевилелдиң бары магалыг-дыр – деп, аныяк ава Марьяна Карьянова чугаалап турар.
📢20 БАШ БОДАНЫ ЧАА КИРЖИКЧИ АЛГАН
Тывада «Демография» национал төлевилелдиң сорулгаларының иштинде «Чаа сорук» губернатор төлевилелиниң боттанылгазы уламчылап турар.
Ооң кол сорулгазы болза, ядыы-түремик чорукту чавызадыры, хууда дузалал ажыл-агыйларын тургузуп тургаш, мооң мурнунда кеземче херээн эрттирип чораан кижилерниң социал агартылгазын болдурары болур. Эрткен хүннерде Тожу кожууннуң Тоора-Хем суурда беш ажы-төлдүг ада Иван Доңгакка мал дужаакчызы Айлаң Сат 20 баш бода малды дамчыдып берген.
Иван Александрович биле Алена Каң-ооловна Доңгактарның хөй ажы-төлдүг өг-бүлези хууда дузалал ажыл-агыйын тудуп алыр шинекти бергени дээш Тываның Чазаанга өөрүп четтирип турар: «Бистиң өг-бүлевисте беш ажы-төл бар. Эң улуг уруувус Аялга – 6-гы класстың өөреникчизи, улуг оглувус Сангээ 4-кү класста, Чайланды чаа-ла 1-ги классче чоруп эгелээн, 5 харлыг Каң-оол "Дииңчигеш" уруглар садынче чоруп турар, хеймер кызывыс Арыя – 7 айлыг. Ынча хөй кижини ажаап-тежээрде, хөй ажылдаар, хөй акша-төгерик ажылдап алыры негеттинер. Эңдерик хөй мал-маганныг апаргаш, эки амыдыралды көөр шинек тыптып келген» – деп, ашак-кадай үзел-бодалы-биле үлежип турар. Бөгүнде төлевилелдиң киржикчилери 79 өг-бүле болуп турар. Олар 208 уруг-дарыгны кижизидип турарлар, ооң иштинде студентилерниң болгаш назы четпээн уругларның саны – 13, өөреникчилерниң – 113, школа назыны четпээн уруглар саны – 82 кижи.
А.ХЕРТЕК белеткээн.
#Националтөлевилел #Демография #Дерзиг_аксы #Тыва #Тува #Шынсолун #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva
