«Шын» солуннуң мөөрейинге
Алтай-Саян сыннарының күчү-күжүнүң дугайында мындыг тоолчургу чугаа бар. Шаг шаанда болган чүве-дир. Чөөн чүктүң бир баг чуртунга Раджа дээрзи чурттап чораан. Ол кончуг сонуургаачал кижи-дир. Ажыл-херээн кылгаш, аян-чорук кылып чоруптар чаңчылдыг.
Бир-ле катап ол өске чер-чурттуг аалчыларга кайгамчык оран дугайында сонуургаткан. Арга-эзимниг, эгээртинмес бай-байлак кат-чимистиг, дамырак сугларлыг, делгем шөлчүгештерлиг чараш чуртту — Алтай-Саян сыннары дээр. Саян сыннары бедик дагларлыг, шынап-ла, онза оран. Ынчангаш-ла боор, Раджа чурукчуну кыйгырткан дээр. Чурукчуга Алтай-Саян (Тыва) сыннарын сонуургап көөрүн дужааган-дыр. Бо-ла чоруткан Саян сыннарын караа-биле көргеш, Эверестиң ханаларынга чуруп көргүзер сорулгалыг.
Чурукчу үш чыл иштинде Алтай-Саян сыннарын эргип келген. Долгандыр бедик дагларлыг, арга-арыглыг кылдыр, чечектер-биле каастап чураан. Раджа ол чурукту көргеш, салдынмайн барган. Элээн болганда, чурукчудан мынча деп айтырган: «А бо чиңге орук кайнаар барганыл?». Чурукчу каттыргаш, чугааланган, «Барып көрээлиңер» — дээш, тайылбырлаан…
Бо тоолчургу чугаа ханы уткалыг. Алтай-Саян сыннарынга кээрге, кижини тыртып турар дег сорунзалыг апаар. Ынчангаш-ла боор, күчү-күштүг сорунзалыг Алтай-Саян сыннары дээри шын.
Валерий Кара-оол,
Тываның Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, күш-ажылдың хоочуну материалдарны белеткээн. #Шын
