Чаа ном
Чоокта чаа тыва биле моол эртемденнерниң каттышкан база бир ажылының түңнелинде «Тыва-моол-орус чугаа ному» чырыкче үнген. Номну Тыва Республиканың Чазааның чанында Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институдунуң акшаландырыышкыны-биле Абакан хоорайга парлап үндүрген. Чугаа номунуң тургузукчу-авторлары тыва таладан ТГШИ-ниң эртем ажылдакчылары Б. Баярсайхан, Л.К. Хертек, моол таладан Моолдуң Эртемнер академиязының Дыл болгаш литература институдунуң ажылдакчызы Б. Түвшинтөгс. Номну филология эртемнериниң доктору, РАЕН, РАСН академиги К.А. Бичелдей биле Моолдуң Национал өөредилге университединиң профессору, доктор Н. Сүхбаатар олар редакторлаан.
Тывалар биле моолдар хөй-хѳй чылдарныӊ дургузунда кожа-хелбээ чурттап келген байлак тѳѳгүлүг чон. Сѳѳлгү чылдарда кожа чоннарның аразында социал-экономика, эртем-өөредилге, культура, спорт, садыг-саарылга болгаш оон-даа ѳске хѳй талалыг харылзаалар улам калбарып турар. Ук чугаа ному Моолче Россиядан янзы-бүрү ажыл-агый аайы-биле сургакчылап кирип чоруурларга база тыва, моол, орус дылдарны сонуургап чоруурларга баштайгы базымнарын чедип алырынга, ооң-биле чергелештир оларның аразында акы-дуӊма найыралчы харылзааларны улам быжыктырып, чоок харылзажырынга улуг өмек-дуза болуру чугаажок. Бо чугаа номун дамчыштыр моол дылды өөренир күзелдиглерге эге билиглерни чедип алырынга, тыва, орус дылдарны эки ханы билбес чамдык кижилерге улам эки шиңгээдип алырынга, ылаӊгыя амгы үениӊ аныяктарынга ажыглаары база сактып алыры белен болзун дээш, темалар аайы-биле бөлүктеп, домактарныӊ хевирлерин кыска болгаш кайы-даа дылче аай-дедир очулдурарынга эптиг, билдингир кылдыр тургускан. Үш дылда тургускан чугаа ному 300 ажыг арынныг болгаш амгы үениң амыдыралга чугула хереглеттинер бүгү 90 ажыг темалыг бөлүктерни хаара тутканындан аңгыда, капсырылга кезээнде Россияда болгаш Моолда Элчин, консул черлериниң адрестери, Тывага, Моолга аян-чорукчулар кандыг-бир таварылгада дуза дилээр чугула албан черлериниң харылзажыр телефон дугаарлары, солун тайылбырны киирген. Ылаңгыя кожавыс Моолче садыг-саарылга кылыр, дыштанып чоруур аян-чорукчуларга, ында өөренип турар студент сургуулдарга, моол дыл өөренир күзелдиглерге кончуг таарымчалыг, чуртталгага чугула ном деп үнелеп турар бис.
С. МОНГУШ.
#Тыва_моол_орус_чугааному #ТГШИ #Эртем #Тыва #Тува #Тувамедиагрупп #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva
