Февраль 9-та ТР-ниң Кадык камгалал яамызынга парлалга конференциязы болуп эрткен. Аңаа яамының оралакчы сайыды Долаана Куулар халдавырлыг аарыг Covid-19-туң Омикрон деп хевириниң 2022 чылда хенертен нептереп эгелээниниң дугайында чугаалаан.
Омикрон деп Covid-19-туң чаа хевири Тывага черле кээр деп билип, январь төнчүледир манап турган болза, чаа чыл байырлалдарының соонда хенертен байдал нарыыдай берген. Чижээлээрге, январь 16-да чүгле Кызыл хоорайга 43 дүрген эмчи дузазын бичии уругларга кыйгырган болза, эртенинде, январь 17-де, 250 уругга дүрген дузаны кыйгырткан. Хенертен 5-6 катап өзе берген. А январь 24-те 877 уругга дүрген дузаны чүгле грипп думаа-ханаа дээш кыйгырткан. Хенертен шак мынчаар аарыг уруглар саны көвүдей бээрин кым-даа манавайн турган. Бо хүннерге чедир байдал нарын болуп артпышаан. Чижээлээрге, февраль 8-те бир хонукта 200 ажыг уругга, а 9-та 100 ажыг назы четпээннерге эмчиниң дүрген дузазын кыйгырган. 2021 чылдың апрель айдан тура 2022 чылдың февральдың бо хонуктарынга чедир ниитизи-биле 8300 уруг халдавырлыг аарыг Covid-19-тан аараан болза, оларның 30 хуузу 2022 чылдың эгезинде болган.
Кыска хуусаа дургузунда ол хире хөй ажы-төл аарый бергени дүвүренчиг байдалды оттурган. Омикрон бичии уругларга чиик эртер деп болбас. Чүге дээрге бо хүннерде 21 назы четпээн уруглар берге байдалда. Чыл эгезинде бирээзи 1 хар четпээн, а өскези 16 харлыг назы четпээн уругларны хамчыктыг аарыгдан камгалап шыдавайн барган. Эрткен чылын бүдүн чыл дургузунда ийи назы четпээн уруг чок болган. Энир чылын ковидтен чок болган болза, а бо чылгы ийи таварылгада, кадыы кошкак болганындан, хоочузунга дээпкеш, шыдашпайн барган.
Дүрген дуза чедирер төпте бо хүннерде 24 бригада дүн-хүн чок ажылдап турар.
РФ-тиң Кадык камгалал яамызының үндүрген дужаалы-биле 12 хардан өрү назылыг уругларга ада-иезиниң чөпшээрели-биле Covid-19 халдавырлыг аарыгга удур вакцинаны салып эгелей берген. Ук вакцина эртер ужурлуг хыналданы доозазын эрткен. Аллергиялыг болгаш хоочураан аарыглыг уругларга вакцина салдырар бетинде, бичии уруглар эмчизинге кирип алыр. Эмчиниң чөпшээрели чокка вакцина салдырбас. Бичии уруглар вакциназы база-ла улуг улус-биле дөмей, айыткан хуусаазы төнерге, катап база салдырар. Бо хүннерде Тывада 480 хире назы четпээн уруглар вакцинаны алган.
«Силерниң бодуңарның назы четпээн уругларыңар бар бе? Бир эвес бар болза вакцина салдырар силер бе?» - деп, бир журналистиң айтырыынга, «Ийе, уругларывыс бар. Оларның улуу назы четкен, ынчангаш вакцинаны салдырып алган. Оглувуска салдырыксап турган бис. Ынчалза-даа ол чүгле он сес харлаптарга бичии уругларга вакцинаны салдырып эгелей берди. Он сес харлаан хүнүнде тарыдып алган кижи. А эң хеймеринге база салдырыксаар-дыр бис. Ынчалза-даа ол 12 хар четпээн. 12 хардан бичии уругларга салып эгелээн болза деп бодаар-дыр бис.
Шаандан тура кандыг-даа хамчык аарыгны чүгле вакцина ачызында тиилеп үнүп чораан. Ынчангаш ал бодувусту, ажы-төлүвүстү халдавырлыг вирустан камгалап, вакцинаны салдырып алырынче кыйгырып тур мен. Омикрон дүрген болгаш хөй кижиже тараары-биле өскелеринден ылгалдыг. Ынчангаш вакцина чугула херек» - деп, Долаана Куулар чугаалады.
Пандемия эгелээнден тура Covid-19-тан ниитизи-биле 3 муң ажыг иштиг херээженнер аараан. Оларның 35 хуузу 2022 чылдың эгезинде аарый берген. Ава болур дээн иелерниң дарый тарыдып алыры күзенчиг. Иштиг херээжен кижи 22 дугаар неделязындан эгелээш, чаш уруг эмзиреринге чедир вакцинаны салдырып болур. Бо хүннерге чедир иштиг херээженнерниң 60-66 хуузу ковидке удур тарыдып алган. Чамдык иштиг херээженнер вакцина салдырарындан ойталап, хол үжүүн бижип турары хомуданчыг.
Covid-19-тан аңгыда хенертен өске аарыгдан аараан дарый эмчи дузазы херек улуска поликлиникаларда тускай кабинеттерде «Арыг бригадалар» деп адаарывыс дежурный эмчилер ажылдап турар.
Айдың ОНДАР.
Авторнуң тырттырган чуруу.
