Тарылга эртеринден ойталааны дээш ажылдан халаар — амгы үениң маргыш чок боттуг чүүлү мындыг апарган. Чурттуң бир чамдык регионнарында кол күрүне эмчилери ыявыла тарыдылганың дугайында доктаалдарны үндүргеннер. Бо чылдың июльда Тываның Росхереглелхайгааралының удуртукчузу Людмила Салчак база ындыг доктаалды хүлээп алган. Аңаа дүүштүр чамдык бөлүк ажылдакчылар коронавируска удур тарылганы албан эртер ужурлуг, бир эвес оон ойталаар чүве болза, шалыңын санавайн, түр үеде ажылындан халадыр. Бөгүн ажыл берикчилери болгаш ажылдакчылар чүнү билзе чогуурул? Шынап-ла, тарылга ындыг кончуг чугула бе …
Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албанның дыңнадып турары-биле алырга, ажылдакчыны чүгле ийи таварылгада ажылындан халап болур:
Тарылга эртеринден ойталап турарын бижимел хевирге кииргенде.
Тарылга эрткениниң дугайында бадыткал документилерни киирбээнде.
Ажылдакчы тарылга эртеринден ойталаашкынны бижээниниң соонда, ол ажылче келбейн барып болур — ажыл берикчизи ону ажылдан халап турарының дугайында дужаалды үндүрер. Мооң мурнунда коронавирус-биле демисел чорудар оперштаб ажылдан халаашкын дээрге, ажыл берикчизиниң эргези эвес, а хүлээлгези-дир деп медеглээн. Ынчап кээрге, кандыг-даа арга кайы-даа талага артпайн баар ышкажыл.
Бир эвес ажылдакчы тарылга эртеринден ойталаашкынны бижимел хевирге долдурбас болза, тарылга эрткениниң дугайында бадыткал документилерни киирериниң хуусаазы доозулганда, дөмей-ле ажылдан халаар. Тывага ук хуусаа сентябрь 15-тен эгелээр. Чогум-на ол хүн республиканың Росхереглелхайгааралының доктаалында айыттынган. База бир солун чүүл чүл дизе, декретте олурар херээженнер база ыявыла тарылганы эртер ужурлуг. Ынчалзажок, тарылга эминиң тайылбырында иштиг-сааттыг херээженнерге тарылга чорудары ондактыг деп бижип турар болгай.
Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албанның харыызында мындыг домак кичээнгейни оттуруп турар: “Тарылга эртеринден ойталаан ажылдакчыны ажыл берикчизи ооң күш-ажыл шалыңын санавайн ажылдан халаар хүлээлгелиг. Халаткан ажылдакчының орнунга кымның ажылдаарын ажыл берикчизи боду шиитпирлээр». Бөдүүнү-биле чугаалаарга, эрге-чагыргаларга тарылга эртеринден кара өжегерээн ойталап турарларның орнунга кымның ажылдаары хамаан чок болуп турар ышкажыл. Бир эвес шупту ажылдакчылар хары угда ойталаза, бүдүн бүдүрүлгениң ажылы херек кырында “туруп” алгай. Ынчан чүгле чылдагаанныг ажылдакчылар артып каар. Оперштаб оларны тарывас, халавас деп чөпшээреп каан болгай.
Ынчап келирге, бир эвес эмнеп турар эмчиниң ат салганы чылдагаан чокта тарыдарындан ойталааны дээш ажылга ызырнып артып каары барык болдунмас ышкажыл. Ол дээрге чүгле Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албанның сөс-домаа-дыр. Ковидке удур тарылга эртпээн ажылдакчыларны шалыңын кадагалап арттырбайн ажылдан халаар дугайында ук албанның "чөпшээрели” российжи хоойлужудулгага чөрүшкек, ынчап келирге ону онза кичээнгейге алган ажыы чок. Ол дугайында Регионнар аразының “Өг-бүлениң эргелери дээш” хөй-ниити организациязының даргазы юрист Павел Парфентьев медеглээн.
Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албан РФ-тиң Күш-ажыл хоойлузунуң 76 чүүлүнче айтылганы кылып турар. Аңаа дүүштүр тарылга эртпээннерни ажылдан халап болурун чөпшээреп турар дээрзин ол айтып турар. Чүгле хоойлуда азы федералдыг хоойлуларда айыттынган таварылгаларда эвес, а өске-даа нормативтиг эрге-хоойлу актыларынга үндезилеп база. Бир эвес кандыг-бир тодаргай регионда ыявыла тарыдылганың дугайында доктаал үнген болза, ажылдакчы бүрүзү албан тарыткан азы ажылындан, ооң иштинде ырактан ажылдаар ажылдан база, халаткан турар ужурлуг деп ук ведомство санап турар. Ооң ындыг туружу хоойлуга дүүшпейн турар.
Ынчалза-даа РФ-тиң Күш-ажыл хоойлузунуң 76 чүүлүнде тарылгадан ойталаан таварылгада ажылдан үндүрер дугайында дыңнадыг чок. Ооң-биле чергелештир ажылдан халаарынга барымдаа болуп болур федералдыг хоойлуларже болгаш РФ-тиң өске-даа нормативтиг эрге-хоойлу актыларынче айтылганы кылып турар. Ынчалзажок күүсекчи эрге-чагырганың федералдыг органнары, ооң иштинде Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албан база, хоойлунуң хүлээндирип турар тайылбырын кылыр эргези чок. Ооң ындыызын билип алырда, Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албанның дугайында дүрүмнү ажыдып көрүптерге-ле четчир. Яамыларның болгаш ведомстволарның бижиктери дээрге, РФ-тиң Күш-ажыл хоойлузунуң 76 чүүлүнде айыттынган нормативтиг эрге-хоойлу актылары болбайн турар.
Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албанның бижиктери кандыг-даа эрге-хоойлу ужур-утказы чок болгаш хоойлу езугаар кымны-даа чүү-даа чүвеге хүлээндирбейн турар дээрзин Парфентьев демдеглээн. Ону судка безин чаргылдажып болбас. Ук албан чери бодунуң билди чок чоруун көргүзүп, бодунуң дорт хүлээлгелерин уттуп алган деп ол санап турар. Күш-ажыл болгаш чонну ажылга хаара тударының талазы-биле федералдыг албанның дугайында дүрүмнүң 5.5.4 чүүлүнге дүүштүр албанның дорт хүлээлгелеринге "ажыл берикчилеринге болгаш ажылдакчыларга күш-ажыл эрге-хоойлузунуң норма-чижектери кирип турар күш-ажыл хоойлужудулгазының база нормативтиг эрге-хоойлу актыларының сагылгазының талазы-биле дыңнадыышкыны кылыры база сүме бээри болур". А ук албан чери харын-даа чурттакчы чонну дедир сургап турар. "Күш-ажыл талазы-биле эргетеннерниң хоойлуну билбези, боттарының дорт хүлээлгелерин күүсетпейн, ажыл-ишчи чоннуң эрге-ажыктарын камгалавайн турары харааданчыг-дыр” деп, Парфентьев демдеглээн.
Ооң санап турары-биле алырга, бир эвес хамык чүүлдү шак-ла мынчаар чөпшүл ёзу-биле хүлээп көөр чүве болза, удавас хоойлу билбестерниң дүржоктаныын черле болур ужурлуг чүүл ышкаш хүлээп алыр байдал тургустунуп болур.
#Вакцинация #Росхереглелхайгаарал #Күш_ажылболгашсоциалполитика #Тыва #Тува #Тувамедиагрупп #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva
