Тыва Республиканың ырак-узак кожууннарында көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелери эът продукциязын садып-саарарындан аңгыда, оон изиг буска какпактап, хайындырган эът (тушёнка) кылыр талазы-биле арга-дуржулганы эки шиңгээдип ап эгелээни өөрүнчүг. Чүге дизе көдээ ишчилерниң бүдүрүп үндүрген продукциязын оларга таарымчалыг өртекке садып-саарып алыры берге айтырыгларның бирээзи дээрзин, хөй чылдарда көдээ ажыл-агый бүдүрүлгелерин удуртуп-баштап чоруур кижилер эки билир.
Ынчангаш эрткен 2020 чылда Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы-биле кады ажылдажылганы чорудуп тургаш, Мөңгүн-Тайга кожуунда “Мөген-Бүрен” күрүнениң унитарлыг бүдүрүлгезиниң директору Өшкү-Саар Ооржак “Арзайты” көдээ ажыл-агый бүдүрүлгезиниң баазазынга биче хемчээлдиг, бир хүнде 48 лааза тушёнка бүдүрүп үндүрер цехти ажыдар талазы-биле дугуржулганы чедип алганын номчукчуга сагындыраал. Ооң соонда, бир чыл эрткенде, бо 2021 чылда Тере-Хөл кожууннуң Кунгуртуг суурга тушёнка бүдүрер биче цех ажыттынган.
“Тарыс” көдээ ажыл-агый кооперативиниң төлээзи Марина Кочаа “Фермерлерни деткиири болгаш көдээ ажыл-агый кооперациязын хөгжүдери” деп национал төлевилелдиң ачызында, ол ышкаш “Агростартап” деп программа таварыштыр 1 сая 350 муң рубль түңнүг деткимче грант акшаны алгаш, бир хүнде 48 демир лааза ишти тушёнка бүдүрүп үндүрер биче цехти ажыдып алган. Көдээ ажыл-агый программазының негелдези езугаар, көдээ ажыл-агый бүдүрүлгезиниң төлээзи бодунуң акша-хөреңгизин, 150 муң рубльди база бо төлевилелди боттандырар хемчеглерже киирген.
Тере-Хөл кожууннуң чагырга даргазының оралакчызы Түмен Ховалыгның дыңнатканы-биле алырга, баштайгы продукция Тыва Республикада “Эпидемиология болгаш арыг-шевергин чорукту сагыыр талазы-биле төптүң” эки шынарлыг деп түңнелди үндүрер лабораторлуг шинчилелдерин чедиишкинниг эрткен. Оон аңгыда, продукцияның шынары чурттакчы чоннуң кадыынга айыыл чок деп түңнелди үндүрген Евразияның экономиктиг эвилелиниң негелделеринге база дүгжүп турар болган.
Изиг буска хайындырып, какпактап каан эът азы тушёнка бүдүрүлгезинден аңгыда, Марина Кочааның биче бүдүрүлгезинде чоннуң бирги хереглели болур манчы, буузаны база кылгаш, үндүр садып турар. Биче бүдүрүлгени эът-биле хуу ажыл-агыйлыг, 100 ажыг баш бода малдыг сайгарлыкчы Владислав Мунзук хандырып турар. “Тарыс” көдээ ажыл-агый бүдүрүлгезин иелээн демнежип тургаш, ажыдып алган сайгарлыкчылар Владислав Мунзук биле Марина Кочаа чондан инек эъдин база хүлээп ап эгелээн.
“Тере-Хөлдүң инек эъди” деп аттыг тушёнканы Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы бир лаазада (банка) 178 рубльга садып-саарарын сүмелээн.
Ынчалза-даа хуу сайгарлыкчы Марина Кочаа, Тере-Хөл кожуунче киир сөөртүп эккеп турар тушёнкалар-биле ооң бүдүрүп үндүрген продукциязының шынарын, өртээн деңнеп көрзүн дээш, оон-даа чиик өртекке чаңгыс чер-чурттугларынга садарын шиитпирлээн.
Чүге дизе кандыг-даа холуксаалар чок, арыг болгаш шынарлыг инек эъдинден какпактап, хайындырган тушёнканы садып алыкчы шилип алырынга Марина Кочаа бүзүрелдиг.
Мерген ОНДАР белеткээн.
#Экономика #Мөңгүн_тайгакожуун #Тере_хөлдүңинекэъди #Тыва #Тува #Шынсолун #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva
