Тываның муниципалдыг тургузуглары “Чурттаар оран-сава болгаш хоорай хүрээлели” национал төлевилелдиң “Таарымчалыг хоорай хүрээлелин хевирлээри” федералдыг төлевилел-биле тударын планнаан объектилерниң дөзевилел-смета документациязын регионнуң Тудуг яамызынче январь 20-ге чедир киирер ужурлуг. Республикага тускайлаан 86 млн рубль-биле хөй-ниитиниң 26 шөлдери чаагайжыттынар. Төлевилелдер күүседикчилерин база чаагайжыдылга ажылдарынга ажыглаар тудуг материалдарының хандырыкчыларын тодарадыр садыглаашкынны эгелээринге дөзевилел-смета документациязы албан херек. Тываның Тудуг яамызының медээзи-биле алырга, бөгүнде объектилерниң дүрзүлел төлевилелдерин Улуг-Хем, Тес-Хем, Тожу кожууннар киирбээн. Кызыл, Өвүр, Эрзин кожууннарда база Ак-Довурак хоорайда шөлдерни чаагайжыдар сметаларга эдилгелер херек. Кызыл хоорай мэриязы база Бай-Тайга, Тере-Хөл кожуун чагыргалары дөзевилел-смета документациязын дужааваан. Аукционче лоттарны бичии-ле озалдадып салыр болза, киирген объектилерни үезинде тудуп, азы эде чаартырынга моондактап болурун Тудуг яамызы сагындырган. Эрткен чылын Ак-Довурак хоорай ындыг бергедээшкинге таваржып, Ленин кудумчузунда хөй-ниити шөлчүгежи болур объектизин декабрь 30-де дужааган. Эрзин кожуун төвүнде төп паркта аллея кылырын хуусаадан озалдап дооскан. Шагаан-Арыгда Октябрьская кудумчуда хөй-ниити девискээрин, Кызыл хоорайда «Спутник» микрорайонда скверни база Тожу кожууннуң Тоора-Хемде «Өдүген» сесерликти шак-ла ынчалдыр озалдаткан. Тожу кожуун чагыргазы чагыгның күүселдезин саадатканы дээш, тудугжуну судче берген. 2023 чылда республиканың муниципалдыг тургузугларында чаагайжыдар объектилерни илередир рейтингилиг онлайн-бадылаашкынны эрттирер үе көңгүс эвээш арткан. Бадылаашкынга киржир күзелдиг кижилерге стартты март 15-те бээр. Ол үеге, тодаргайлаарга, февраль 4-ке чедир муниципалитеттер боттарының кожууннарынга чурттакчы чон ортузунга айтырыгны чорудуп, оларның саналдарын өөренип көргеш, хөй кижилерниң үнүн берген хөй-ниити шөлдериниң дүрзүлел төлевилелдерин Тываның тудуг яамызынче киирер ужурлуг. Кожуун чагыргалары “Таарымчалыг хоорай хүрээлелин хевирлээри” программа боттаныышкынының төлевилелдери-биле ажылдаар харыысалгалыг ажылдакчыларны база тодарадыр ужурлуг.
Чываның Чазааның парлалга албаны