Уруг-дарыгның келир үези, эртем-билиг чедип алыры чугула черни ээлеп турар. Оларның эртем-билиг чедип алырынга таарымчалыг байдалдарны тургузар дээш, бүгү күштү ынаар салып, чогуур ажылдарны эрге-чагырга чорудуп турар.
Тываның девискээринде чаа школалар тудуу уламчылавышаан. Чаа школаларның тудуглары – суурларда болгаш Кызыл хоорайның, Кызыл кожууннуң девискээринде. Регионнуң 173 школазында амгы үеде 72 муң уруглар-оолдар өөренип турар.
Июль 2-де Кызыл хоорайның Спутник микрорайонунда чаа тудуп турар школаже ажыл-агыйжы үнүүшкүннү кылдывыс. Ында тудуг ажылы кидин түлүк чоруп тур.
Чингис Ховалыг, ТР-ниң тудуг сайыдының оралакчызы:
– Национал төлевилелдиң 15 милиард рубль акшаландырыышкыны-биле Тывага 10 чаа школаны тудары планда көрдүнген турган. Оларның үжүн 2023 чылда дужаапкан бис.
Бо чылын Тывада ниитизи-биле 7 чаа школа тудуу аңгы-аңгы кожууннарда чоруп турар. Ол дээрге хоорайжыды туткан Ыраккы Каа-Хемде, Улуг-Хемниң Чодураада, Таңдының Бай-Хаак болгаш Балгазында, Чадаана хоорайда, Мөңгүн-Тайга кожууннуң Кызыл-Хая сумузунда чаа школаларның тудуглары-дыр. Керээ езугаар 2024 чылдың декабрьда тудугларны тус черлерниң чагыргаларынга хүлээдир ужурлуг бис.
Айдыс Моңгуш, «Суугу» КХН-ниң директору: – 2022 чылда бо тудугнуң таваан салган. Керээде айытканы болза, 2024 чылдың декабрьда тудугну хүлээдир ужурлуг. Бистиң баш удур көрүп санаанывыс-биле алырга, декабрьга четпейн, күске чедир доозуптар хевирлиг бис.
Бо хүннерде тудугда 70 хире хамааты ажылдап турар. 70 кижиниң 30-и тус черниң хамаатылары, артканы өске черлерден акша ажылдап алыр дээш келген тудугжулар.
Смета езугаар бо школаның тудуунда 1 миллиард 100 миллион рубль көрдүнген. 825 олуттуг 3 каът школа болур. Школаның ниити шөлү 7 муң хире дөрбелчин метр.
«Акша ажылдап алыр дээш, 2024 чылдың февральда албан-биле Узбекистандан чедип келдим. Тудуг ажылы доостурга, чанар мен. Акша-шалыңывысты үе-шаанда эки төлеп берип турар. Айда 90 хире муң рубль шалың ап турар бис» – деп, тудугжуларның бирээзи Алижон Эбодулаев чугаалады.
Тудугнуң ажыл бүдүрүкчүзү Артыш Чалзан школаның тудуунуң ажылы 80 хуузу боттанган дээрзин дыңнатты: «Амгы үеде хөй кезиинде иштики ажылдарын кылып турар. Агаар кирер системаның ажылдарын доозуп тур. Электри шөер ажылдарның доостуру арай элек. Күскээр изиг-соок суг киирери дээн ышкаш чаагайжыдылга ажылдарын эгелээр. 825 өөреникчиге чедер болгаш артар кабинеттер бар деп санаар мен. Ийи спорт залы база бар».
«Суугу» КХН – Тывада база бир кол тудуг компаниязы. Шак-ла мындыг улуг объектилерни бо компания кашты-даа кылган. Дуржулга кирген тудуг компаниязы деп чугаалап болур. Олар ук школаның девискээринде хөй квартиралыг чуртталга бажыңнарын база хүлээнгеш, бо хүннерде тудуп турар.
«Спутник» микрорайонунда чаа тудуп турар школаның төлевилел-сметалыг документациязын «Авангард» компаниязы кылган. Тывада шак-ла ол төлевилел-биле 825 олуттуг чаа школаны чаңгыс эвес удаа тудуп турар дээрзин сагындыраал.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №49 2024 чылдың июль 3
