Анай-хаактыг тал — чазын өске ыяштарга мочургалар чаа-ла хөөп эгелеп турда, бир дугаар оттуп, чечектелир чадаң үнүш. Анай-хаак талының мочургалары төгерик, ак-куу өңнүг, сырый, хоюг, чымчак дүктерлиг болур.
Ботаникада анай-хаак талын «ива остролистая» (Salix acutifolia) дээр. Бо чадаң үнүш суглар эриинге, элезиннелчек хөрзүннүг черлерге өзер.
Анай-хаак талын бурун Русь үезинде ёзулалдарга ажыглаар, эмнээр порошоктар кылыр, ооң будуктарын аарыг черге салыр, мочургалары-биле пирог-даа кылыр турган, кол-ла чүүл — частың болгаш элбек дүжүттүң демдээ деп санаар.
Дүктүгүр анай-хаактар чедир чечектелбээн мочургалар-дыр. Оон чоорту дыка шевергин сыргажыгаштар бакылап үнүп кээр. Ол 2–3 неделя чечектелир. Ооң бүрүлери С витамин-биле байлак.
Анай-хаак талының будуктары болгаш ээлгир узун дазылдары-биле корзиналар, балыктаар херекселдер болгаш аяк-шынак база кылыр турган.
Шынап, анай-хаакты илби-шидилиг, каржы буктардан камгалаар үнүш деп база санаар турган.
Православ чоннуң «Анай-хаак улуг-хүнү» (Вербное воскресенье) деп байырлалы база бар. Бо байырлалды хүрээ-хиит аайы-биле «Вход Господень в Иерусалим» деп адаар. Руська ону Х вектен тура демдеглеп эгелээн. Бо чылын Анай-хаак улуг-хүнү апрель 28-те дүжүп чыдар.
Байырлалдың төөгүзү мындыг. Иисус Христостуң Иерусалимче элчигенге олуруп алгаш, кирип келген хүнү ол. Ону чурттакчы чон байырланчыг байдалга улуг хүндүткел, өөрүшкү-биле уткуп алган. Ооң кирер оруун дургаар чечектер чаткаш, улуг хүндүткелин көргүзүп, пальма будуктарын чайып уткааннар. Руська пальма өспес болгай, ынчангаш ону чазын бир дугаар частыр анай-хаак талы-биле солаан. Оон бээр ол хүннү — Анай-хаак улуг-хүнү деп адаан.
Чүгле Россияда анай-хаак-биле байырлап турар болза, өске чурттарда аңгы-аңгы ыяштарның будуктарын ажыглап турар. Чижээлээрге, Италия биле Швейцарияда олива, австрияда — грек тооруу, Англияда — тис деп ыяштың будуу, Францияда — апельсин, Литва биле Польшада – кадырган чечектер ук байырлалдың демдээ болуп турар.
Чуруктарны инертен четкизиндене алган.
“Шын” №32 2024 чылдың апрель 27
