Июнь 20-де ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызынга парлалга конференциязы болуп эрткен. Аңаа яамының сайыды Эдуард Сандан, ТР-ниң Чонну ажылга хаара тудар төвүнүң директорунуң оралакчызы Азияна Саая, Кызыл хоорайның Өөредилге департаментизиниң кадрлар килдизиниң даргазы Ольга Чылбак-оол болгаш “Восток” КХН-ниң кадрлар килдизиниң даргазы Лариса Уюсова киришкен.
Болган парлалга конференциязынга Тываның күш-ажыл сайыды июнь 23-те Кызыл хоорайга база кожуун төптеринге болур «Россияда ажыл. Арга-шинектерниң үези» күш-ажыл ярмарказының федералдыг чадазының дугайында тайылбырны берген. Шак ындыг Бүгү-российжи күш-ажыл ярмарказының регионалдыг чадалары бүгү Россияга апрельдиң 14, 15 хүннеринде болуп эрткен. Тывага ол хемчегге 5000 ажыг кижи киришкен. Хемчегниң түңнели-биле 246 хамааты ажылга тургустунуп алганын сайыт дыңнаткан.
Ниитизи-биле Тывада амгы үеде 10 муң ажыг кижи ажыл чок деп санадып турар. Оларның аразындан 6 муң ажыг кижи Чонну ажыл-биле хандырар төпте бүрүткедип алган. Статистика-биле алырга, 2020 чылдан тура ажыл чок улустуң саны 5–6 хуу эвээжеп турар. Ынчангаш шак мындыг ярмаркаларны ажыглап, ажылга тургустунуп алыр аргаларны ажыглаары чугула деп, Эдуард Сандан чугаалаан.
Июнь 23-те болур күш- ажыл ярмарказы РФ-тиң 89 субъектилеринге хары угда болур. Ооң утказы ол хүн ажылдаар олут дилеп келген чонга өске регионнар-биле дорт харылзажып тургаш, ажыл дилекчизиниң дилээн хандырып бээриниң аргазы бар болур. Чижээ, Красноярск край болгаш Алтай Республика-биле ол хүн телекөвүрүг таварыштыр дорт ажыл берикчилери-биле харылзажып, оларның хереглеп турары тускай мергежилдиг улус-биле чугаалажыышкыннарны ол-ла черге чорудуп болур арга бар дээрзин ТР-ниң Чонну ажылга хаара тудар төвүнүң директорунуң оралакчызы Азияна Саая дыңнаткан.
Тывада билдингир “Восток” КХН-ниң кадрлар килдизиниң даргазы Лариса Уюсованың чугаалап турары-биле, чылдың-на шак мындыг күш-ажыл ярмаркаларынга 40-тен 100 муң рубль чедир шалыңныг орук тудуу, бажың тудуунга ажылдаар олуттар барын айтып, кандыг мергежилдиг, чеже кижи хереглеттинип турарын тодаргай бижип, ажылдаар күзелдиг улусту чалап турар бис. Чижээ, Улусту ажылга хаара тудар төп таварыштыр 11 кижини кран башкарыкчызы кылдыр өөредип алырывыска, чүгле үжү ажылдап арткан. Өскелери олчаан келбээн. Удавас Чадаанага школа тудуун эгелээр, аңаа база хөй ажылчы олуттар ажыттынар. Ындыг-даа болза, ажылдаар күзелдиг улус эвээш кээп турар.
Кызыл хоорайның Өөредилге департаментизиниң кадрлар килдизиниң даргазы Ольга Чылбак-оол хоорайда республика чергелиг уруглар албан черлерин санаваска, 35 уруглар сады, 15 школа бар деп чугаалаан. Бо хүнде 165 хостуг ажылчы олуттуң 68-и уруглар садтарында, 97-зи школаларда. 2023 чылдың төнчүзүнге чедир чаа ажыттынар школага 124 башкы хереглеттинип турар. 2024 чылда ажыттынар ийи чаа школага 248 башкы херек болур деп ол дыңнаткан.
Оон аңгыда, күш-ажыл ярмарказынга Тывадан 30 ажыг ажыл берикчилери хостуг ажылчын олуттарны таныштырар. Кызылда Арат шөлүнге ярмарканың кол шөлчүгежи регионнуң башкарыкчы ажыл берикчилери ажыл дилекчилери-биле чугаалажып, оларга ажылга депшиириниң аргаларын сайзырадыр профугланыышкынныг хемчеглерни организастап, чаа мергежилге халас өөредилгеже бижиттирип ап болур.
«Восток» КХН, «Россети Сибирь Тываэнерго» АН, «Лунсин» КХН, «Тардан Голд» КХН, «Тывахарылзааинформ» АН, «БТК Групп» АН дээн ышкаш регионнуң улуг бүдүрүлгелери 1500 хире хостуг олуттарны сүмелээрин хемчегниң кол организакчы- зы – Тываның Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы дыңнаткан. Республиканың уруглар эмнелгези, Кызыл хоорайның өөредилге департаментизи, Росгвардия эргелели, республиканың айыыл-халап медициназының төвү база өске-даа бюджет албан черлериниң төлээлери ажыл дилеп келген хамаатыларны хүлээр.
Арат шөлүнге аңгы-аңгы угланыышкыннарлыг беш аңгы шөл ажылдаар. Аңаа ажыл дилеп келгеннер РФ-тиң өске регионнарындан ажыл берикчилери-биле онлайн чугаалажып, хостуг олуттарже шилилдени эртип болур.
Чонну ажылга хаара тудар төптүң, МФЦ, “Ада-чурт камгалакчылары” фондунуң, Социал фондунуң база Сайгарлыкчы чорук деткиир фондунуң специалистери күзелдиг кижилерге консультацияларны бээр.
«Чырыдыышкын» өөредилге албан черлериниң шөлүнге чугула хереглелдиг мергежилдерге база квалификация бедидериниң талазы-биле информацияны таныштырар. Тываның күрүне университеди, техникумнар база «Билиг» бүгү-российжи ниитилелдиң салбыры ол шөлчүгеште хемчеглерни организастаар.
Россияның ОБЯ-ның ТР-де кол эргелели, 55-ки мото-адыгжы (даг) бригада, ДОСААФ-тың регионалдыг салбыры, дүрген дуза эмчилери – “Арга-шинектер” деп шөлчүгешке келген ярмарка киржикчилеринге көргүзүглүг кичээлдерни эрттирер.
«Карьера» аныяктар шөлчүгежи ажыл-агыйлыг аныяктарга мастер-класстарны, ажылдан дашкаар хостуг ужуражылгаларны эрттирер. Аныяктар херектериниң талазы-биле агентилел блогерлерниң бижидип алыкчылары-биле ужуражылгаларны база социал керээ алыкчылары – ажыл-биле бот-хандыртынганнарның делгелге-ярмарказын организастаар.
Республиканың кожууннарында ажылга чонну хаара тудар төптерге шак-ла ындыг шөлчүгештер база ажылдаарын Күш-ажыл яамызы дыңнаткан.
Болган парлалга конференциязынга Тывада билдингир “Восток” КХН-ниң кадрлар килдизиниң даргазы Лариса Уюсованың чугаалап турары-биле алырга, чылдың-на шак мындыг күш-ажыл ярмаркаларынга 40-ден 100 муң рубль чедир шалыңныг ажылдаар олуттар барын айтып, кандыг мергежилдиг, чеже кижи хереглеттинип турарын тодаргай бижип, ажылдаар күзелдиг улусту чалап турар. Ындыг-даа болза ажылдаар күзелдиг улус эвээш кээп турар.
Кызыл хоорайның Өөредилге департаментизиниң кадрлар килдизиниң даргазы Ольга Чылбак-оол хоорайда уруглар албан черлери, чаа школа, уруглар садтары немей туттунуп турары-биле бо чылдың төнчүзүнге чедир хоорайның школаларында 60 башкы чедишпейн турар, 2024 чылда чүс ажыг башкылар болгаш кижизидикчи башкылар хереглеттинип турарын дыңнаткан.
/ Карина МОНГУШ.
"Шын" №45 2023 чылдың июнь 21