Рубльдиң быжыгарының чылдагааны
«Русс-Инвест» компанияның улуг аналитиги Роман Блинов российжи акша рубльдиң үнезиниң көдүрлүп турарының чылдагааннарынга бодунуң хамаарылгазын илереткен. Ооң чугаалааны-биле алырга, рубльдиң үнезиниң өзеринге Россияның удуртулгазының болгаш Россияның банкызының тургустунуп келген саң-хөө байдалынга билдилиг хөделиишкиннери чогумчалыг болган. Россияның хамаатыларының хөй кезии боттарының саң-хөө байдалын кезээде рубль-биле харылзаштырып келгени, оларның хүн бүрүде российжи акшаны ажыглап чаңчыкканы, доллар болгаш еврону садыглажыышкынга эвээш ажыглап турары чурт иштинге рубльдиң үнезин кудулатпазынга чылдагаан болган.
Москва биржазынга ажык садыглажыышкыннарның түңнелинде, рубль 1 долларга хамаарыштыр 77,2 рубль деңнелге быжыглаттынган. Евро – 83,49 рубль деңнелге.
Казахстан киришпес
Политиктиг айтырыгларны шиитпирлээрде, кайы-даа күрүнеге хамаарыштыр экономиктиг кызагдаашкыннарны ажыглаарынга Казахстан удур деп, казах күрүнениң даштыкы херектер сайыды Мухтар Тлеуберди “Хабар 24” телеканалга берген интервьюзунга чугаалаан. Эп-найыралдыг кожа-хелбээ чурт Россияның эрге-ажыынга айыылдыг, ооң чонунга багай салдарлыг апаар хөделиишкиннерни Казахстан кылбас дээрзин ол онзалап демдеглээн.
Коронавирустуң база бир хевири
Коронавирус деп халдавырлыг аарыгның база бир ХЕ деп хевириниң тыптып келгени Бүгү делегейниң кадык камгалал организациязының шинчилекчи эртемденнерин дүвүреткен. Коронавирустуң омикрон хевириниң амгы үеде эң хоралыг ВА.2 хевиринден Американың Каттышкан Штаттарында хөй кижилерниң аарааны улуг айыылдыг деп санаттынып турган болза, коронавирустуң ХЕ хевири оон-даа хоралыг болгаш нептерээчел боор чыгыы деп эртемденнер ондаксынып турарлар. Чүге дээрге коронавирустуң ХЕ хевири ВА.2 хевиринден 10 хуу дүрген нептереп болуру-биле онза айыылдыг.
Бүгү делегейниң кадык камгалал организациязының дыңнатканы-биле алырга, коронавирустуң ХЕ хевири эң-не баштай Великобританияга 2022 чылдың январь 19-та илереттинген. Ынчан коронавирустуң ХЕ хевиринден 700 кижи аараанын эмчилер тодараткан.
Россияга коронавирустуң ХЕ хевири-биле байдал бир янзы бооп болур. Чүге дээрге коронавирусту даштыкы чурттардан киирбес, чурт иштинге таратпас дээш, шыңгыы хемчеглерни ап чорудуп турар. Коронавирустуң ХЕ хевириниң демдектери Россияда илереттинмээнин Росхереглелхайгаарал албанының эпидемиологу Кафиль Хафизов дыңнаткан.
АКШ-тың частырыы
Совет Эвилели буступ дүшкен соонда делегейге тергиидел дээш демиселге Американың Каттышкан Штаттары элээн каш шыңгыы частырыгларны кылган, олар АКШ-ка делегейге тергииделин тургузар арганы бербээн деп хорват журналист болгаш аналитик Зоран Метер демдеглээн.
Американың Каттышкан Штаттарының эң кол часты- рыы – Совет Эвилели буступ дүжүп каарга, Россия делегейде эң күштүг күрүнелерниң бирээзи бооп артып калган деп чүүлдү медереп билбейн, ооң-биле эптиг-чөптүг политиктиг болгаш экономиктиг харылзааларны тургуспааны. Россия-биле эп-найыралдыг чугаалажырының орнунга делегейниң эң улуг девискээрлиг күрүнезин аңгы-аңгы күрүнелерге чарып кааптар оралдажыышкыннарны кылганы чаа Россияның талазындан күштүг удурланыышкынны болдурган, ийи чурттарның аразынга чидиг чөрүлдээлерни тывылдырган. Бир эвес Американың Каттышкан Штаттары эптиг-чөптүг харылзааларны Россия-биле туткан болза, делегейге, эң ылаңгыя Европага шериг-политиктиг болгаш экономиктиг байдал амгы үеде бир аңгы турар ийик деп, Зоран Метер бодалын илереткен.
Долларга бүзүрелди кошкадыр
Россия Федерациязының валюта курлавырларынга хамаарыштыр Американың Каттышкан Штаттарының болгаш Европа Эвилелиниң күрүнелериниң кызагдаашкыннары долларга хөй чурттарның бүзүрелин кошкадып, делегейниң саң-хөө байдалын үндезини-биле өскертип болурун валюта талазы-биле эксперттер демдеглеп турар. Ындыг медээни британ Financial Times солун тараткан. Россияның валюта курлавырларынга хамаарыштыр Американың Каттышкан Штаттарының кызагдаашкыннары делегейге чергелешкек экономиканы болгаш саң-хөө системазының чаа хевирин тургузуп болур. Чүге дээрге американ долларның болгаш евронуң кызагдаашкыннарынга чүгле Россия эвес, а хөгжүп турар чурттар база таваржып келген. Ынчангаш российжи рубль делегейге тыптып кээп болур чергелешкек экономиканың кол валюталарының бирээзи апаар чыгыы.
Чергелешкек экономиканың кол валюталарының бирээзи кыдат юань акша апарып болурун саң-хөө эксперттери догааштырып турар. Юань акшаның саң-хөө салдарын улам күштелдирер дээш, бодунуң CIPS системазын делегейге улам нептередир талазы-биле шыңгыы хемчеглерни Кыдат амгы үеде ап чорудуп турар. Кыдат CIPS системаны 100 ажыг чурттарда ажыглап турары юань делегейниң кол валютазы апаарының бир херечизи деп болур.
Чонну куругга каар
Россияның бойдус байлааның курлавырларының кол хереглекчилери Европа эвилелиниң чурттарының амгы политиктиг удуртулгазының Россияның газы, нефтизинден ойталап турары Европаның чурттакчы чонун куругга каар деп российжи инвестор Грант Агасьян санап турар. Чүге дээрге газты болгаш нефтини долузу-биле солуптар технологиялар ам-даа чогааттынмаан, Европа күрүнелериниң экономикалары, Американың Каттышкан Штаттарынга деңнээрге, российжи экономика-биле сырый харылзаалыг, ол харылзааларны үзе шавары алызы барып, кайы-даа таланы ядаралга чедирип болур, АКШ кыдыынга туруп каар.
Бо чидиг айтырыгның алыс берге талазы чүгле газ болгаш нефть өртээниң улгадыры эвес, а чурттарның аразынга экономиктиг кады ажылдажылганың үстүрү, бүдүрүлгелерниң ажыл-чорудулгазының соксаары, хөй кижилерниң ажыл чок артып каары болгаш оларның социал байдалы баксыраары.
Россияга удур кызагдаашкыннар Европа чурттарының болгаш Американың Каттышкан Штаттарының экономиказынга база багай салдарлыг деп инвестор эксперт Грант Агасьян демдеглээн. Чүге дээрге шериг-политиктиг болуушкуннарга кандыг-даа хамаарылга чок бизнес база оон когарап турар. Ынчангаш Россияда, Европада, АКШ-та дээш өске-даа чурттарда үрегдекчи эвес, тургузукчу күштер Украинада болуушкуннар-биле холбаалыг шериг-политиктиг чөрүлдээлер дүрген соксаарын четтикпейн манап турар деп билдингир бизнесмен Грант Агасьян чугаалаан.
(Россияның информация агентилелдериниң ажык медээлеринден).
Ш. Суван белеткээн.