Декабрь 16-да школачылар аразынга республика чергелиг «Чонар-даш – 2022» деп даш чонар уран чүүл мөөрейиниң ажыдыышкыны болган.
Ниитизи-биле ук мөөрейде республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан 32 даш чонукчулары киржип келген. А кожуун чергелиг мөөрейге 80 кижи киришкен. Оларның иштинде Бай-Тайга, Кызыл, Чаа-Хөл, Улуг-Хем, Сүт-Хөл, Чөөн-Хемчик кожууннардан, Кызыл хоорайдан командалар кожууннар аразынга тиилекчи болганнар. Ол ышкаш Республиканың Р.Д. Кенденбиль аттыг уран чүүл школазы, Кызылдың президентиниң кадеттер училищези, Республиканың агролицей-интернады база киржип турар.
Республика чергелиг “Чонар-Даш – 2022” мөөрей Россия Федерациязының Президентизиниң чарлааны Россияның чоннарының культурлуг өнчү чылын хаап турар чугула хемчеглерниң бирээзи болуп турар. Ук мөөрей РФ-тиң сенатору Дина Оюннуң эгелекчи саналы-биле Тываның Культура болгаш Өөредилге яамыларының, Тываның Даш чонукчуларының болгаш Чурукчулар эвилелдериниң, Кызылдың президентиниң кадеттер училищезиниң деткимчези-биле болуп эртип турар.
Өзүп олурар даш чонукчуларының мөөрейи 2 хүн дургузунда үргүлчүлээр. Декабрь 18-тиң хүнүнде Тыва үндезин культура төвүнге түңнээр. Мөөрей назы-хар аайы-биле 2 аңгы бөлүкте болуп эртип турар. Бичии бөлүк – 5-тен 8 класска чедир, а улуг бөлүк 9 – 11 класстар. Мөөрейниң негелдези-биле хостуг темага чонар-даштан суй белектер кылыр.
Кызылдың президентиниң кадеттер училищези бичии шеверлерге эртенги чеминден эгелээш, бүгү-ле эптиг байдалды тургузуп берип турар. Училищени таныштырып, экскурсияны база кылган. А.С. Пушкин аттыг Национал ном саңының чыып тургусканы чонар-даш уран чүүлдүң болгаш алдарлыг даш чонукчуларының дугайында номнар делгелгезин кылганы кончуг ажыктыг болган.
Билдингир даш чонукчузу, башкы, Россияның алдарлыг чурукчузу Алексей Кагай-оолдуң болгаш ооң Кызылдың 16 дугаар лицейинде өөреникчилериниң ажылдарын база делгеп салган. Кадеттер училищезиниң мурнундан мөөрейниң киржикчилеринге болгаш аалчыларынга саазындан кылган “Каң-кыстың” овур-хевирин база белек кылдыр делгээн. Ук ажыл-биле 2022 чылдың ноябрь айда ук училищениң командазы РФ-тиң Камгалал яамызының өөредилге черлериниң кижизиттирикчилериниң аразынга болуп эрткен “Сорук кириишкин” деп арт-делгелгеге тиилекчи болганнар.
Бичии шеверлер-биле кады оларның башкылары, ада-иелери база келгеннер. Оларның аразында Бай-Тайганың уругларның уран чүүл школазындан республика болгаш Россия чергелиг мөөрейлерниң тиилекчилери Белекмаа Кагай-оол, Мерген Очур, Айдың Куржап аалдап келгеннер. Чонар-даш башкыларынга ук мөөрей боттарының арга-дуржулгазы-биле солчур, культуролог эртемденнер-биле ужуражыр, чонар-даш уран чүүлүн кадагалап арттырар болгаш сайзырадырынга тураскааткан “төгерик столга” киржир аргалыг болганнар. Оон аңгыда, Тываның өөредилге болгаш билиг бедидер институдунга өөредилге программазын база эрткеннер. Аңаа “Тывада даш чонар уран чүүлдүң сайзырап келген төөгүзүн”, “Тывада даш чонар уран чүүлде скиф үезиниң барымдааларын”, “Уругларны даш чонар уран чүүлге өөредир аргаларын” база өске-даа айтырыгларны сайгарып чугаалашкан.
