Кызылда культура болгаш дыштанылганың национал парыгынга февраль 21–23 хүннеринде Чазак Даргазының Кубогу дээш мячилиг хөккей маргылдаазы болган. Чыккылама соок агаар турза-даа, хөккейжилер, шииткекчилер шыдамык чоруу болгаш аарыкчыларның бедик көдүрлүүшкүнү-биле маргылдааны чогуур деңнелге эрттиргеннер. Баштайгы маргылдаага ниитизи-биле 170 ойнакчылыг 10 команда киришкен. Маргылдааның кол сорулгазы — мячилиг хөккей маргылдаазын республика иштинге калбаа-биле сайзырадыры.
Чазак Даргазының бир дугаар Кубогу дээш маргылдааның ажыдыышкынында Республикада чыынды командалар белеткээр спортчу төптүң директору Буян Бурбучук спортчуларга байыр чедирип, команда бүрүзүнге тиилелгени күзээн. Фигуржулар Василиса Кошкарова биле Долума Амай-оол фигурлуг чуңгулаашкынның чараш көргүзүүн Тыва национал оркестрниң хөөмей-сыгыдының үделгези-биле бараалгаткан.
Шаптараазынныг улуг сооктар турза-даа, спортчулар 3 хүн дургузунда шыдажып, бергелерни ажып эрткен. Нарын, берге оюннарның түңнелинде 1 дугаар черже Бай-Тайганың “Бай-Тал” командазы үнүп, Чазак Даргазының бир дугаар Кубогун чаалап алганнар. Улуг-Хем кожууннуң “Ак-Туруг” командазы 2 дугаар черге төлептиг болганнар. Дараазында 3–4 дугаар шаңналдыг черлерни Барыын-Хемчик кожуундан “Аксы-Барлык” база “Улуг-Хем” командалары алганнар.
Бо маргылдаа мячилиг хөккейни сайзырадырынга бир дугаар улуг базым болган деп болур. Ол ышкаш маргылдааны эрттиреринге Республиканың хөккей чөвүлели, ТР-ниң Спорт, Культура, Аныяктар яамылары база Кызыл хоорайның удуртулгазы улуг деткимчени көргүскен.
Мячилиг хөккей Тывага бедик деңнелге чедир сайзыраар-ла болзун деп, улуг йөрээлди салып курайладывыс.
Сумонуң сайзыралы
"Херел" спорт залынга февраль 22–23 хүннеринде Тываның бирги чери дээш элээди оолдар, кыс уруглар аразынга сумо маргылдаазы болган. Аңаа ниитизи-биле 499 спортчу киришкен. Сумо республикада спорттуң өске хевирлеринден чыда калбайн, бистиң Тывада сайзырап турары ѳѳрүнчүг.
Эки түңнелдерлиг мөгелер
Красноярск хоорайга болуп эрткен Сибирь федералдыг округтуң маргылдаазынга Тывадан 21 хар чедир назылыг аныяк спортчуларның хостуг хүреш хевиринге чыынды бѳлүү киришкеш, эки түңнелдерлиг болган.
50 килдиг мөгелер аразынга – Алтаир Оюн, 70 килге – Кежик Ооржак, 92 килге Алаш Монгуш бирги черге төлептиг болганнар.
Тана Тюлюш 50 кил чедир мөгелер аразынга бирги черни, Сайора Саая үшкү черни чаалап алганнар. Оолдар аразынга 10 кижи 2–3-кү черлерни алгаш, Россияның бирги чери дээш болур маргылдаага киржир эргени алганнар.
Кикбоксерларның тиилелгелери
Томск хоорайга болуп эрткен Сибирь федералдыг округтуң маргылдаазынга Тываның кикбоксинг хевиринге чыынды бөлүү чедиишкинниг киришкен. Маргылдаага 10 региондан ниитизи-биле 550 кикбоксёр киришкен. Тывадан 60 киржикчи, 3 шииткекчи, 5 тренер башкы база бѳлүктүң удуртукчузу четкеш келгеннер.
Маргылдааның түңнелинде Тываның командазы чайынналчак чедиишкиннерни ап, хамыкты кайгаткан. Бир дугаар чер дээш 13 алдын, 2 дугаарында — 4 мѳңгүн, 3 дугаарында — 13 хүлер медальды алганнар. Тускай шаңналды Мѳңгүн-Тайганың төлээзи Алдын-Даш Ондар чаалап алган.
Тере-Хөл кожууннуң солун хүрежи
Шагаа бүдүүзү ак айның февраль 23-те "Сүбедей" спорт ордузунга Тере-Хөл кожууннуң чурум езугаар, чаңчыл болган ай хүрежи болган. 18 хар чедир 44 элээди мөгелер болгаш шыырак дээн 71 мөге аразынга хүрешти тыва чаңчыл-биле эрттиргени солун болган. Ай хүрежиниң кол сорулгазы — тыва дылды, тыва чаңчылдарны, тыва хүрешти, чечен-мерген чарлакчыларны хоорай, кожуун, суму, өөредилге черлеринге сайзырадыры.
Маргылдааның ажыдыышкынында Тере-Хөл кожуун чагырыкчызы Вячеслав Мижит мөгелерге болгаш көрүкчүлерге байырны чедирбишаан, кожуунга тыва хүрешти сайзырадырынга улуг үлүг-хуузун киирген кожууннуң хоочун Арзылаң мөгелери Андрей Бегзиге, Артур Сундуйга база оон-даа өскелерге хүндүлел бижиктерни, өртектиг белектерни байырлыг байдалга тывыскан. Ол ышкаш Тере-Хөл кожуунга шаандагы, ады-сураа алгаан Сыгдык Кыргыс база Сталин Сарыг-оол ышкаш мөгелер төрүттүннери-биле республиканың 17 катап Наадымнар тиилекчизи, төөгүде ады кирген Дээди Күчүтен мөге Аяс Монгуштан айысты ап, йөрээлди салып, белек-селекти сунганы ужур-уткалыг болган.
Маргылдааның кол шииткекчизи, республиканың Начын мөгези Кайгал-оол Донгак база республикада мөгелерниң төөгүзүн эки билир чарлакчы, чечен-мерген Арсен Ондар 18 харлыг 44 мөгениң девиин чорудуп, хүрешти эгелээннер.
Шалыпкын, дидим (шырын) аргаларлыг хүрештиң түңнелинде 8 шыырак мөгениң санынче дараазында мөгелер кирген: 5–8-ки черлер — Центаюш Кенден, Айра Кунаажап, Аржаан Сандак (шупту Эрзин), Дамерлаан Байыр-оол (Улуг-Хем), 3–4-кү черлер — Болат Сотпа (Барыын-Хемчик) база Санжаа Эрендей (Тес-Хем), 2-ги черде (үжүүрүнде) Чимит Хангай (Эрзин), 1-ги черге шүүлген мөге Субудай Насак-Доржу (Сүт-Хөл).
Дараазында маргылдааның чуруму езугаар, чоокта чаа ажыттынган, Спорттуң национал хевирлерин сайзырадыр төптүң удуртукчузу Ушпас Куулар, хүреш чөвүлелиниң даргазы Аяс Монгуш, Тере-Хөл кожуун чагырыкчызы Вячеслав Мижит база хөй хоочун мөгелер тыва хүрештиң амгы байдалы база чедер-четпестеринге хамаарыштыр бир дугаар “төгерик столду” эрттирген. Түңнелинде шак мындыг “төгерик столдарны” үргүлчү эрттирерин шиитпирлээн.
Дараазында шыырак 71 мөгениң ачыр-дачыр хүрежиниң түңнелинде Республиканың Хартыга мөгези Начын-Мерген Ооржак (Сүт-Хөл) шүглүп үнген, үжүүрүнде Арзылаң мөге Мөңге-Эртине Куулар (Чөөн-Хемчик) болган. 3–4-кү черлерни Сүт-Хөлдүң мөгелери Кайгал-оол Ондар биле Түметей Ширижик үлешкеннер, 5–8-ки черлерже Хүлер Түлүш (Улуг-Хем), Онзагай Ооржак (Сүт-Хөл), Кежик Шыырап (Чаа-Хөл), Субудай Шойдун (Улуг-Хем) киргеннер. Дараазында ай хүрежин Тожу кожуун эрттирер болган.
Алексей ЧАМБАЛ-ООЛ, спорттуң хоочуну.
Чуруктарны интернет четкизинден хоолгалаан.
“Шын” №7 2025 чылдың февраль 27
