Тываның Чазаа Даш чонукчузунуң хүнүн республика байырлалдарының даңзызынче киирер дээн культура ажылдакчыларының саналын деткээн. Чазак хоойлу төлевилелин деткип, Дээди Хуралче сайгарып көөр кылдыр чоруткан. Бир эвес депутаттар ону бадылаптар болза, чылдың-на сентябрь 19-та тыва даш чонукчулары профессионал байырлалын демдеглээрлер.
Тывада чонар-даштан уран ажылдар сиилбип кылыры – адазындан оглунче, салгалдан салгалче чажыттарын дамчыдып келген чоннуң бурунгу уран чүүлү болур. Уран шевер ажылдарга ажыглаар чонар-даштың кол чыдыны Бай-Тайгада болгаш, ол кожуун салгал дамчаан шеверлерниң чурту. Совет үеде профессионал скульпторлар тыва даш чонукчуларының шевер ажылдарын уран чүүлдүң тускай хевири деп үнелээн. Бай-Тайганың алды чонар-даш мастерлери ССРЭ-ниң чурукчулар кежигүннери болган.
Амгы үеде Россияның чурукчулар эвилелинде 40 даш чонукчузу кирип турар. Оларның ажылдары чүгле Россияның эвес, делегейниң музейлеринде болгаш делгелгелерде делгеттинген. Тыва чонар-даш чонукчуларының школазы Тываның таныттынгыр брендизинге болгаш чурттуң культурлуг өнчүзүнге хамааржыр. Республикада чонар-даш-биле ажылдаарының чажыттарынга өөредир өөредилге черлери бар.
90 чылдарда чонар-даш мастерлери боттарының байырлалын аразында эрттирип турганы шын. Республика Чазааның амгы шиитпири үнеринге чедир республикага Чонар-даш чонукчузунуң хүнүн демдеглеп эгелээни анаа эвес. Бот-идепкейиниң авторларының бодалы-биле алырга, ол хүннүң эрге-байдалын республика чергелиг кылдыр бедиткени чонар-даш уран чүүлүн камнап, кадагалап арттырарынга күрүне магадылалын бээр. Чонар-даш чонукчуларын бичиизинден-не белеткээр школаларны хөгжүдүп, дагдыныкчылар институдун деткип быжыглаарындан аңгыда, мастерлерниң ажылдарын садып-саарарынга дузалаар арт-рынокту ажыдар база чонар-даш уран чүүлүнче инвестицияларны хаара тудар ужурлуг.
Байырлал хүнүн чонар-даш мастерлериниң чаңчылчаан езу-чурумнарын көрүп шилээн. Чижээ, даш чонукчуларының ажылынга ажыглаар чонар-дашты белеткээр чыыжы сентябрьның төнчүзүнде эртип турар.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.
«Шын» №74 2023 чылдың сентябрь 30