Башкы мергежил өөреникчилерниң келир үези, салым-чаяаны-биле тудуш болгаш нарын. Бөгүн, октябрь 5-те, Башкылар хүнүн демдеглеп эрттирер болгай бис.
Башкылал шугумунга хөй чылдарда кады ажылдап чоруур башкыларым дугайында бижиир сорулга салдым. Республиканың Р.Д. Кенденбиль аттыг уран чүүл школазынга хөй чылдарда бичии чаштарны үжүк-бижикке өөредип, билиг болгаш хөгжүм талазы-биле сайзыраңгай, эштеринге болгаш чонунга эптиг-ээлдек, хүндүлээчел, биче сеткилдиг, дузааргак болурунга кижизидип келдивис. Кожуун бүрүзүнден уран талантылыг, салым-чаяанныг, ыры-хөгжүмге ынак, ындындан сундулуг бичии оолдар, уруглар өөренип турар тускай хөгжүм школазы.
Школавыста уругларга чурттаарынга таарышкан интернат бар. Кижизидикчи башкылар уругларның чогаадыкчы мөзү-шынарын делгемчидип, улам эки өөредилгени чедип алзын дээш, дүн-хүн дивейн ажылдап турар. Оларга өөредилге шугумунуң хүндүлүг ажылдакчызы, дээди категорияның башкызы Галина Хүлүковна Кара-Сал хөй чылдар дургузунда интернатта ажы-төлдү болгаш ында ажылдап турар кижизидикчи башкыларны удуртуп келген. Салым-чаяанныг ажы-төлүвүске келир үеже делгем орукту ажыдып, өөредип, сургап чоруур дуржулгалыг башкы. Ооң удуртулгазында интернатта 9 кижизидикчи, база 4 дузалакчы башкылар ажылдап турар. Кижизидикчи башкылар уругларның арыг-силиин хайгаараар, хөгжүм кичээлдеринче тургускан шак аайы-биле чорудар, кичээлдерге олуржур, онаалгага алган чүүлдерин кылдыртыр, хынаар, школада ниити өөредилгениң болгаш хөгжүм талазында ажылдап турар башкылар-биле сырый харылзаалыг. Тургустунган план аайы-биле дыштаныр хүннүң клувун кижизидикчи башкыларывыс оюн-тоглаалыг эрттиреринге, билиин быжыглап, немелде класстан дашкаар кичээлдер эрттиреринге дуржулгалыг. Солун беседаларны компьютер-биле дерээн класстарга неделя санында уругларны бот-башкарылгага өөредип, кижизидилгеге хамаарышкан беседаларны чорудуп турар.
Ада-иезиниң эргелелинге өскен бирги классчыларже тускай кичээнгейлиг, сагыш човангыр башкывыс Чечена Эрес-ооловна Долаан хөй чылдар иштинде интернатта ажылдап чоруур башкыларнын бирээзи. Ада-иелер-биле харылзаазы эки, оларның хүндүткелин чедип алган, арга-сүмелиг башкы. Чечена Эрес-ооловна мергежилинге көвей чылдарда бараан болуп, бичии чаштарны үжүк-бижикке өөредип, угаан-бодал, иштики сагыш-сеткил талазы-биле сайзыраңгай, эптиг-ээлдек, хүндүлээчел, биче сеткилдиг, эш-өөрзүрек, дузааргак кылдыр кижизидип чоруур.
Мындыг дуржулгалыг башкыларның ачызында тускай салым-чаяанныг ажы-төлүвүстүң бот-башкарылгазы эки, хүн бүрүнүң кичээлдеринге, салган сорулгазын чедип алырынга чүткүлдүг. Ынчангаш школавыста уругларның иштики делегейи сайзыраңгай, кижилерниң сеткил-сагыжын хүлээп алыры онзагай. Кижиниң аас-кежии, өөрүшкүлүг чорууру бир-ле дугаарында ооң чуртталгаже көрүжүнден болгаш иштики делегейинден хамааржыр.
Бодунуң билиг мергежилин чаа арга-методтар-биле хүн бүрүде байыдып, дилеп тып, ажылынга ажыглап билир чогаадыкчы башкыларывыска чоргаарланып, өөреникчилерниң кижизиг мөзү-шынары, эртем-билии дээш амыр-дыш чок, улуг күжүн үндүрүп чоруур башкы эштеримни үнелеп чоруур мен. Башкылар хүнү таварыштыр чогаадыкчы ажыл-ишти, кылып чоруур буянныг мергежилинге ам-даа улуг чедиишкиннерни күзедим.
Чечекмаа ЭРЕНЧИН, Республиканың уран чүүл школазының кижизидикчи башкызы.
Чуруктарны интернет четкизинден алган.
“Шын” №76 2024 чылдың октябрь 5
