Кожуун бүрүзү эът садар хүннүг апаар

Эът өртээн чиигедип, ооӊ садар өртээн доктааткан соонда, Кызылдыӊ «Правобережный», «Восток» көдээ ажыл-агый рыноктарында эъттиӊ садыг-саарылгазы шуудай берген.

Тываныӊ Баштыӊы Владислав Ховалыг найысылалда «Правобережный» биле «Восток» деп ийи көдээ ажыл-агый рыноктарында эът өртээн бадырар талазы-биле хемчег алырыныӊ дугайында айыткан соонда, Кызылда эъттиӊ ортумак өртээн доктааткан.

Инектиӊ коӊ эъдиниӊ бир килде өртээ – 400 рубль, тырткан эъттиӊ – 360 рубль, хендирбениӊ – 350 рубль. Ээгилерниӊ 1 килде – 330 рубль, мүн, быдаа кылырынга ажыглаар сөөктүг эъттиӊ – 280 рубль, оонактап каан эъттиӊ – 75 рубль, шылып каан сөөктерниӊ – 20 рубль.
Хой эъдиниӊ 1 килде өртээ – 420 рубль, ижин-хырынныӊ – 400 рубль.
Көдээ ажыл-агый рыноктарында эъттиң өртээниң дугайында медээни хоорайныӊ чурттакчыларынга дамчыткан соонда, ында садыг-саарылга шуудай берген. Садып алыкчылар рынокка эртенден тура хүнзедир кээп турар.

«Бир кил инек эъдиниӊ өртээ 400 рубль дээрге өй-тап өртек-тир – деп, Айлана Ховалыг чугаалаан. Ол «Правобережный» рыноктан чүгле эът садып алыр дээш, аэропорт чоогунда бажыӊындан чедип келген. – Ооӊ мурнунда Ыраккы Чөөн чүкке чурттап турган бис, ында бир кил инек эъдиниӊ өртээ 650 рубльден өрү. «Сайзырал» рыногундан эът садып ап турдум, телевизордан мында эът өртээ 400 рубль деп дыӊнааш, бээр чедип келдим. Чер аразы ырак-даа болза, өртээ чиик боорга».

Көдээ ажыл-агыйныӊ ийи рыногунда эът дыка дүрген саттынып турар, чаа эккелген эътти оонактап, аайлап четтикпейн турар дээрзин «Правобережный» рыноктуӊ администрациязы демдеглээн.

Тываныӊ Көдээ ажыл-агый яамызыныӊ айытканы-биле садар эът курлавырын үргүлчү четчелеп долдуруп, кожууннарда ажыл-агыйлардан малдыӊ мөчүлерин садып эккеп турар. Бо ажылды Тываныӊ фермер бизнезин болгаш көдээ ажыл-агый кооперативтерин сайзырадыр фонд организастап турар. Сүт-Хөл биле Чөөн-Хемчик кожууннарныӊ фермерлеринче 20 тонна чүък чүдүрер машина үнүпкен. Оон аӊгыда, хуу дузалал ажыл-агыйлыг улус боттарыныӊ эът чемин «Правобережный» биле «Восток» рыноктарга эккеп дужаап-даа, боттары садып-саарып-даа болур.

«Ийи рыноктуӊ кайызынга-даа садыглаар чер хөлезилээр болза, бир хүнде өртээ –250 рубль. Арендатор ол хөреӊги-биле витрина болгаш эът бараанын аайлаар столду хөлезилеп алыр. Соодукчуга эът шыгжаар болза, ооӊ бир килде өртээ 2 рубль болур. Ийи-үш хүн садыглааш, эвээш эвес орулга ап болур. Ол эът барааныныӊ хемчээлинден хамааржыр – деп, Тываныӊ фермер бизнезин болгаш көдээ ажыл-агый кооперативтерин сайзырадыр фондунуӊ удуртукчузу Сергей Сат тайылбырлаан – Хуу дузалал ажыл-агыйлыг улус, бир эвес үндүрүг органнарында бот-хандырылгалыг ажыл кылып турар деп бүрүткелдиг болгаш үндүрүг төлеп турар болза, бо рыноктарга садыглап болур.»

«Правобережный» биле «Восток» рыноктарынга садары-биле дужаап турар эътти шилип, хынап турар. Эътти дужаарда, кожууннуӊ ветеринар специализиниӊ шынзылгазын көргүзер. Ол документ чокта, кожууннардан эът аймаан хүлээвейн турар. Хоорай рыногунга эккелген эътти баштай хынап, экспертизаны эрттиргеш, ону садып болур деп түӊнел үндүрген соонда, ийи дугаар шынзылганы кылып бээр. Рынокка садыглаарын чөпшээрээн херек ийи документи ол болур.

Удавас кожуун бүрүзү көдээ ажыл-агый рыногунга садыглаар аӊгы хүннүг болур. Тываныӊ фермерлеринге улуг идиг берип, график тургузарын ук фонд планнап турар.

ТР-ниӊ Чазааныӊ медээлеринден Р. ДЕМЧИК белеткээн.