Тываның ырак-узак кожууннарынче хөмүр сөөртүлгези график ёзугаар чоруп турар. Чедери берге кожууннарже кыжын одаар хөмүр сөөртүлгезин чылдың-на эртежик чорудуп эгелээр. Чүге дээрге хар чаапкан соонда, чүък сөөртүр улуг машиналарга аргыжары бергедей бээр.
Амгы үеде Тываның 13 кожуунунуң 30 ажыг суурунче хөмүр сөөртүлгези уламчылап турар. План езугаар 16 муң тонна хөмүрнү баштайгы хар чагбаанда сөөрткен турар ужурлуг.
Тываның одалга болгаш энергетика сайыдының дыңнатканы-биле чедери берге кожууннарже хөмүр сөөртүлгези бо хүннерде адакталып турар.
“Хөмүр сөөртүлгези график ёзугаар үзүктелиишкин чок чоруп турар. Бо хүннерде кожууннарже сөөртүр хөмүрнүң 20 хуузу арткан” — деп, сайыт дыңнаткан.
Мөңгүн-Тайга кожуунда байдал дугайында кожууннуң чагырыкчызы Чойган Иргиттиң дыңнатканы-биле, бо чылын ол кожуунче хөмүр сөөртүлгези график ёзугаар чоруп турар.
“Бо хүнде социал албан организацияларга көрдүнген 4200 тонна хөмүрнүң 80,7 хуузун дүжүрген. Кожуунда хөмүр склады ажылдап турар. Амдыызында ында хөмүр чок. Организацияларга хөмүр сөөртүлгези доостурга, чурттакчы чонга кээр ужурлуг 4 муң хире тонна хөмүрнү манап турар бис. Бо чылын бистиң кожуунче хөмүр сөөртүлгезин чорудары-биле Кызылдан «ТСП» КУБ-биле керээ чардынган. Оон аңгыда Мөген-Бүрен суурда хөмүр сөөртүлгезин чорудары-биле ол суурнуң чурттакчызы, бир сайгарлыкчыны быжыглаан бис. Ол сайгарлыкчының хөмүрнү чүдүрер, дүжүрер дузалакчызы база белен. Хөмүр сөөртүлгези көрдүнген графиктен озалдавайн доостур дээрзинге бүзүреп турар бис.
Ол ышкаш бистиң кожуунда база бир нарын айтырыг — электри айтырыы. Чүл дээрге, кожууннуң агаар-бойдузу дошкун-шириин, кезээде күштүг хат хадыыр болганындан эрги электри сывырындактары хатка дээшкеш, кыска замыканиелээр. Ооң уржуундан электри станцияларының моторлары дүрген үрелиичел болуп турар. Черле ынчаш, электри энергиязының шугумунда чагылар-даа, электри сывырындактары-даа эргижирээн, бүрүнү-биле солуур үе келген. Бо байдалды Тываның Одалга болгаш энергетика яамызы эки билип турар. Ынчангаш амдыызында чаа моторларны: Мугур-Аксынга 500 кВт күштүг 2 моторну, Мөген-Бүренге — 1 моторну (200 кВт), Тоолайлыгга 1 моторну (50 кВт) бээр болган. Ону база манап турар бис.
Кожуун ниитизи-биле чаа өөредилге чылын эки эгелеп турар. Уруглар албан черлери – школа, садиктер септелге ажылдарын үе-шаанда 100 хуу дооскан. Бо чылын ниити кожуунда бирги классче кирер дээн билдириишкин ёзугаар чаштар саны амдыызында 111 четкен, күзүн немежи-даа берип болур. Башкы кадрлар айтырыы кожуунда шиитпирлеттинип турар. Мөген-Бүрен школазынга чедишпейн турган башкы кадрлар бо чылын «Көдээ черниң башкызы» деп программа-биле немежир” – деп, Мөңгүн-Тайга кожууннуң чагырыкчызы Чойган Иргит телефон дамчыштыр медээни берген.
К. МОНГУШ.
Чуруктарны интернеттен алган.
"Шын" №65, 2023 чылдың сентябрь 2.