Мал кыштаглаашкыны
Бо кыжын мал ажыл-агыйларынга болгу дег онза байдалдарны ажып эртеринге эрге-чагырга органнарының болгаш аңаа хамаарылгалыг организацияларның демниг ажылын хандырар сорулгалыг оперативтиг штаб Тываның Чазааның чанында тургустунган. Штабтың составының болгаш ооң ажылдаар чурумунуң дугайында айтыышкынга Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг ноябрь 5-те холунуң үжүүн салган. Тываның Чазааның Даргазының агроүлетпүр комплекизиниң ажыл-чорудулгазының талазы-биле оралакчызы Уран-оол Ондарны штабтың даргазының хүлээлгезин күүседир кылдыр томуйлаан.
Мал кыштаглаашкынының үезинде тургустунуп келир онза байдалдарны чайладыр болгаш янзы-бүрү айтырыгларны шиитпирлээринден аңгыда, оларны болдурбазының талазы-биле хемчеглерни алырын штабка дааскан. Ону кылырда, чер-черлерде байдалды доктаамал хайгаарап, тус черниң эрге-чагыргазы-биле сырый харылзааны тудуп, болгу дег айыыл-халаптарны баш бурунгаар тодарадып, багай уржуктарны болдурбас дээш, ажылдарны өй-шаанда организастаар ужурлуг.
Регионалдыг штабтың хыналдазында айтырыгларның аразында ажыл-агыйларда төрүүр малдарны боозадырындан эгелээш, малдың чаш төлүн чидириг чокка камгалап алыры чугула кол черде. Кыштаглаашкын үезинде араатан амытаннарның халдаашкыннарындан малчыннарның мал-маганын камгалаары чугула. Бөрүлер аглаар аңныыр бригадаларын мөөңнээри дээн ышкаш мал ажыл-агыйынга дорт хамаарылга чок өске-даа айтырыгларны база бо штаб шиитпирлээр.
Регион штавының харыысалгазынче малдың ветеринарлыг шинчилелдерин доктаамал организастаары, сакман ажылдарынче эки турачы дузалакчыларны хаара тудары дээн ышкаш улуг болгаш харыысалгалыг ажылдар база кирген. Сакманчылар малдың чаш төлүн хайгаарап, чидириг чокка камгалап алырынга дузалажыр. Республика чылдың-на ындыг ажылдарже 2-ден 3 муң чедир волонтёрларны хаара тудуп, оларның ажыл төлевиринге акшаны бюджеттен үндүрүп берип турар.
Штабтың онза кичээнгейинде – кыштаглаашкын үезинде малчыннарның боттарынга болгаш оларның дузалакчыларынга дүрген болгаш эки шынарлыг эмчи дузазын чедирери. Тыва малчыннар бүдүн чыл дургузунда малын хостуг одарладыр болгаш, хонаш-турлаа суурдан ырак одар-белчиирлиг черлерде турар. Ынчангаш эрге-чагырга черлери эмчи дузазы, ылаңгыя дүрген дуза чедиреринге хамаарышкан шупту айтырыгларны хайгааралга алыр апаар. Бо белен эвес айтырыг, чүге дизе бөгүн республикада малчын аалдарның саны 3 муң ашкан. Харлыг, соок кыштарда дүрген эмчи дузазының машиналары хөртүк харлыг черлерни эртери берге. Ынчангаш күчүлүг машиналарны, орук техниказын база ынаар хаара тудар. Чамдыкта күчүлүг транспорт безин чедип албас черлерже санавиация дузазы херек апаар. Араттар дээш сагыш човап турар удуртукчулар кожуунунуң девискээринде малчын өг-бүлелерге эмчи шинчилгезин доктаамал чорудуп, малчын бүрүзүнүң кадыының байдалын эки билир, дүрген дуза кадарынга кезээде белен болур ужурлуг.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.
“Шын” №86 2024 чылдың ноябрь 9