ТУСКАЙ ШЕРИГ ОПЕРАЦИЯЗЫНДА КИРЖИП ТУРАР ЧАҢГЫС ЧЕР ЧУРТТУГЛАРЫВЫСКА ДУЗАЛАМЧЫ ЧЫЫР АЖЫЛДАР АМ-ДАА УЛАМЧЫЛАВЫШААН.
Кызыл хоорайда «Дамское счастье» пөс-таавы садыының баазазында даараныр цехте элээн каш эки турачы херээжен чон ТШО-да киржип турар чаңгыс чер чурттугларынга дайын шөлүнге ажыглаар дериг-херекселдерни даарап турар. Наталья Зотолочная-биле ооң эгелеп алганы буянныг ажыл-херээниң дугайында чугааны кылдывыс.
– Кылып чоруур буянныг ажыл-херээңерниң дугайында чугаалап бээр силер бе, Наталья Юрьевна?
– Хууда сайгарлыкчы мен. 2022 чылда кыжын дайынчы носилкалар даарап эгелээн мен. ТШО-да ажылдап турар эмчилерге дузалажыры-биле, чүгле носилкаларны эвес, а өске-даа дайынчы кижиге чугула херек дериг-херекселдерни даарап турдум. Амгы үеде дайынчының мойнун ок-боодан, бузундулардан камгалаар херекселди база даарап эгеледивис.
– Чүү-даа чүве чылдагаанныг болгай, канчап дайынчы дериг-херексел даарап эгеледиңер?
– Оглум тускай шериг операциязынче эки турачылап чорупкан. Ие кижиге, меңээ, дүн-хүн чок оглумну манаары дыка берге болган. Православ хүрээге баарымга, манаашкын үезинде улуска дуза кадарын сүмелээн. Ынчангаш дайынчы носилкалар даарап эгеледим. Баштай керним меңээ катчып, кады дааранып эгелээн. Оон чоорту чыылза-чыылза, 12 кижи чеде бердивис.
– Чеже дайынчы носилка даараптыңар?
– Сан-түңүн үндүрбээн-даа болзумза, 100 ажыг дайынчы носилканы черле даараан бис. Ылавылап санап, сан-түңүн-даа үндүрүп турбаан бис. Чамдыкта ийи, чамдыкта он, чамдыкта он дөрт дээш чагыг езугаар даарааш, чорудуп-ла тур бис.
– Канчаар, кымны таварыштыр чорудуп турар силер?
– «Вагнер» хууда шериг компаниязында турар чаңгыс чер чурттугларывыска дузалажып турган таныыр кижим турган. Бир-ле дугаарында ол кижиден оглумче чоруткан мен. Ынчан чоруткан барбам оглумга четпээн. Оглумнуң холунга чеде бээр деп эгезинде-ле улуг дыка идегевейн турдум. Ол дээш муңгаравадым-даа. Ооң соонда Улусчу фронт таварыштыр чорудуп эгелээн мен. Амгы үеде дыштанып келген дайынчылар боттары-даа, дайынчыларның чоок улузу-даа ап алгаш чоруп турар.
55-ки гвардейжи мото- адыгжы бригаданың эмчилери болгаш даргалары-биле таныжып алдым. Оларның чугаазы-биле алырга, шак мындыг дайынчы носилкалар чугула херек. Ынчангаш 55-ки гвардейжи мото-адыгжы бригада чүс дайынчы носилканы чагаан. Чаа-ла чээрби носилканы хүлээдиптивис. Ам-даа сезен носилка даарааш, хүлээдир бис.
Оон ыңай ТШО-да госпиталь база дөртен дайынчы носилка чагаан. Кылыр ажыл дыка хөй. Холдар чедишпес. А дайынчы носилкалар дарый херек.
Бистиң бо даарап турарывыс носилкалар дайын шөлүнге ап чоруурунга эптиг. Мерге-биле кылган носилкалар орукка ап чоруурунга эпчок. Мергелиг носилканы дайын шөлүнге үңгеп-союп чорааш сөөртүрү берге. Даарап турарывыс носилкалар четки хевирлиг болганындан аажок эптиг болгаш ажыы улуг болуп турар.
Чүгле носилкалар эвес, а ону суггар сумкаларны база даарап турар бис. Ооң иштинде эвакуационнуг стропа, фольгалап каан чоорган, православ шажынның камгалал болур херекселдерин база суп турар бис. Балыгланган кижи хөй хан чидиргеш, доңар. Ынчангаш фольгалап каан чоорган-биле шуглаар. А эвакуационнуг стропа балыгланган дайынчыны ок-боо адаандан үндүр сөөртүрүнге херек. Шак мындыг узуну 10–20 метр стропаны чаңгыс чер чурттугларывыс чагып турар. Бо бүгүнү доозазын садар болза, өртээ талыгыр. Ынчангаш материалды саткаш, даараар болза, белен дериг-херексел сатканынга көөрде, орулгалыг. Чижээлээрге, артынга шарып алгаш чоруур дайынчы олбук (поджопник) даараар материал садарынга 2 хире муң акша чарыгдаар. А бир эвес шак ындыг белен херекселди садар болза 10 хире муң акша болур-дур ийин. Чаңгыс дайынчы олбук садар акша-биле беш дайынчы олбукту даарап турар бис.
– Чаңгыс дайынчы носилканы даараарынга каш акша үнер ирги?
– 38 метр хире стропа (калбак аргамчы) үнер. Тускай хендирлер херек. Ону чүгле Москвадан чагыдар. Новосибирскиден-даа, Кызылдан-даа тускай хендирлерни тыппаан бис. 280–300 хире рубль-биле чаңгыс дайынчы носилка даараар материалды садып алыр.
– Эки турачы ажыл-ижиңерге кым дузалажып турарыл?
– Эш-өөрүм, таныыр улузум дузалажып турар. Улусчу фронтудан улус кээп турган. Александра Шагирова даараныр машиналыг, дузалажыр күзелдиг улус эвилелдээр дугайында чарлал салып турду. Кезек үеде дузалап, үш носилка, 10 дайынчы олбук даараан кижи-даа бар, а бир чамдык улус үргүлчү-даа даарап турар. Хөй кезиинде 12 кижи дааранып турар.
– Дузалакчылар херек боор аа?
– Ийе, кылыр ажыл дыка хөй. Ынчангаш канчаар-даа дузалаар күзелдиг улус болза, хүлээп алыр бис. Чижээлээрге, даараныр машиналыг улус даараарынга-даа дузалажып болур. Ажылы чай чок улус акша-төгерик-биле-даа дузалап болур. Бо 12 эки турачы дузалакчы колдуу шупту ажылдап турар. Хүндүлүг дыштанылгада ийи хоочунувус бар. Олар дүн-хүн дивейн, дайынчы носилкаларны даарап турар. Чоок кижизин дайындан манап турар улуска дааранырга сагыш-сеткили чиигээр. Ынчанмайн канчаар, даарап кааның носилка-биле бир-ле кижиниң амы-тынын камгалап болур. Камгалаткан кижи сээң төлүң-даа бооп болур деп бодал-биле чамдык авалар дааранып олурар болгай.
– Материал садар акша-төгерикти кайыын ап турар силер?
– Бодувустуң хууда хөреңгивис-биле садып ап турар бис.
– Бир эвес акша-төгерик-биле дузалаар күзелдиглер бар болза, каяа чеде бээрил?
– Кызыл хоорайда «Дамское счастье» пөс-таавы садыынга чеде бээр. Амгы үеде даараныр материалдарывыс төнүп турар. Бир эвес акша-төгерик-биле дуза кадар күзелдиглер бар болза, өөрүшкү-биле хүлээп алыр бис.
Айдың ОНДАР чугаалашкан.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруу.
«Шын» №40 2024 чылдың июнь 1
