Барыын-Хемчик кожууннуң Актың арт кырынга үнүп кээрге, төөгүже хая көрүндүрүптер биче хемчээлдиг-даа болза, ылгавыр тураскаалдар бар. Бирээзи, чаңгыс чер чурттуувус, улуг чогаалчы Салим Сазыгович Сүрүң-оолдуң чырык адын мөңгежиткен даш болгаш Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчилери эки турачы чаңгыс чер чурттугларывыс Шет, Чот Монгуштарның чырык адынга “Кым-даа, чүү-даа уттундурбаан” деп бижиктиг тураскаал.
Бодумнуң дөргүл-төрелдерим-биле ол арт кырынга эрткеш-дүшкеш-ле, албан доктаап, эки турачы Шет Монгуш дугайында чырык сактыышкыннарга алзы бээр мен. Актың өөреникчилери Тиилелге хүнүн уткуштур ол арт кырын аштап-арыглап, чугайлап турарынга дыка өөрүп, четтиргеним илередип чоруур мен.
Ол ышкаш ол арт кырынга үнүп кээрге, Тываның улуг чогаалчызы Салим Сүрүң-оолдуң ада-өгбезиниң чурттап чораан аал-хонаштарының турган черлери ырак-даа болза, көстүп турар. Хөйге билдингир чогаалчының “Ынакшыл”, “Ак-Төш”, “Лейтенантының даалгазы”, “Чайгы хөөннер”, “Чалатпаан аалчы” дээш өске-даа чогаалдарын ам-даа катап-катап номчуп чоруур мен.
Чогаалчының 100 харлаанынга тураскааткан солун хемчегни ооң адын эдилээн Кызыл-Мажалыктың төп ном саңынга чаңгыс чер чурттуглары, дөргүл-төрелдери чыглып эрттирген. Бодумнуң таламдан С. Сүрүң-оолдуң 80 харлаанынга тураскааткан шүлүктү ынчан борастап бижээн мен, ам-даа шээжиге билир мен. Бир катап ол-ла шүлүүмнү бир концертке номчуптарымга, ол дүне чогаалчы дүжүмге кирген. Бо-ла каттырып чедип келди де... Ынчангаш ол шүлүүмнү номчукчу-биле үлежир күзелдиг бижидим.
Шолбан болуп, чырызын-на
Актың уну Кара-Дыттан
Алыс боду эрес-шоваа.
Салымныгга чаяаттынган
Салим Сүрүң Сазыг оглу аңаа өскен.
Чараш өңнүг чечектерлиг
“Чайлаг” дирткен школага
Чалыы назын өйү эрткен,
Чалар от дег күзел бүткен.
Кожамыктап ырлап чорааш,
Кожагарга хоюн дозар.
“Хостуг арат” солун номчааш,
Хосталганы тыпкаш, үнген.
Чогаалдарны, шүлүктерни, ырыларны
Чогаадып каан маадырывыс
Чоруй барган. Хомуданчыын.
Чогум шынныг чогаалдары
Шолбан болуп, чырызын-на!
/ Сереңмаа ООРЖАК.
Кызыл-Мажалык суур.
“Шын” №79 2024 чылдың октябрь 16