Дуза көргүзе бергенивис
Билип келиримге-ле, бажыңывыс картошка тарыыр шөлдүг. Чазын ачам буга-суун суур бажында Ак-Тал хемче баткан унундан суур иштинче киир бугалаан черинден шөлүнче чайып бадырып алыр. Буга суун хөлдендир каш хонук сиңир тургузуп, шыгыдып алыр. Оон ачам шиш баштыг хүүрек-биле черни баскаш, аңдарып хоюглаар.
Чылгы кадарчызы Доржукай кырган-ачайның бажыңының чанында чылгы кажаазы бар. Чылгы өдээн картошка тарыыр черивисче дуңмам-биле кочалдап дажыыр турган бис. Ынчан 3-4 класс бис.
Ачам хүүрээ-биле черниң довураан көдүртүр базып бээрге, оңгарланы берген черинче картошканы киир каар мен. Ачам узуп алган довураа-биле ону дуй базырар.
Ада-иемниң дун уруу болгаш, улуг кижи ынчанмайн канчаар, ажыл кылчып эгелээним ол. Кажан картошкалар бакылап үнүп эгелээрге, дуңмам Балан-биле чашпаннарын арыглаар бис. 7-8 класстан ыңай картошкалар дөзүнүң довураан чымчактап, хоюглап алыр апарган бис.
Ол-ла баткан буга суун Найырал кудумчузунда бажыңнар шупту шөлдерин суггаргаш, картошканы тарып өстүргеш, күзүн дүжүдүн алыр турду. Бир бажың-на 15–20 шоодайны күзүн ажаап, кыштадыр чиирлер. Келир чылга үрезинни база арттырып алыр.
Кудумчувуста соңга дужунда тарымал чечектерни тарып алгаш, суггарар бис. Буга суу чайладыр бадып чыдар. Бистиң кудумчувуска мээң үежилерим Нина Кыргыс, Зина Кончук, Ольга Даваа, Долзатмаа Бүрбү, Володя Давын-оол дээш оон-даа өскелер чурттап турган. Шупту картошканы тарыыр ажылга идепкейлиг киржир турган.
Кежээ бызааларывыс одардан хай деп эккеп, кажаалаар бис. Инектер кээрге, дуңмам-биле эмеглежип саап алыр апарган бис. Сагган сүттү хайындыргаш, хондур өремелендир тургузуп каар. Өремезин чыып алгаш, хайындыргаш, саржаг, чөкпээн алыр. Хойтпак, тарак, быштак, курут, ааржыны кылырын ававыс биске өөреткен. Тараа, арбай хооруп соктааш, өремелеп, ааржылап чиирге, аянныг-ла. «Хол шимчээрге, хырын тодар» деп дорт-ла чугаалааны ол-дур ийин.
Ава-ачавыска дуза көргүзүптер, боттарывыс кылып өөрени берген үевисти ам бодап, сактып чор мен.
"Алдын холдуг" ачам
Алызындан кежээ диртип,
Ады-сураа чонга алгаан,
Ажыл-ишчи ачам сени
Алгап-йөрээп, ырлап чор мен.
Ачай-ачай, ачайымны
Алгап-йөрээп ырлап чор мен.
Балды туткаш, тудугжулаан,
Машинага чолаачылаан,
Аъдын мунгаш, малчыннап каан,
"Алдын холдуг" ачайымны.
Ачай-ачай, ачайымны,
"Алдын холдуг" ачайымны.
Ажы-төлге үлегерин
Адын сыкпайн, эдилээли.
Адазы дег кежээ диртип,
Арат-чонга бараан болуул.
Ачай-ачай, ачайымны,
Арат чонга бараан болуул.
Тамара ШИНЧИК,
Тес-Хем кожууннуң херээженнер шимчээшкининиң идепкейжизи.
О-Шынаа суур.