Таакпы ыжының хоразы, бирээде, тыныш органнары – думчуктуң соңгу хозу, өк, кегжир-өөш, өкпе, ооң дамырларынга дээр.
Аныяк улустуң тыныш органнары ам-даа хевирлеттинип турар болур. Ынчан таакпылаарга, өкпениң база хөрек хозунуң сайзыралы баксыраар. Ол элээди уругларга теннистээринге, эштиринге, атлетика болгаш оон-даа өске спорттуң дүрген хевирлери-биле өңнүктежиринге шаптыктаар. Ук спорттуң хевирлеринге хостуг тынары болгаш өкпениң улуг хемчээли негеттинер.
Өкпеже кирген чук чыл дургузунда альвеолдарга көвүктелип чыдып бээр. Чукта бензпирен деп канцероген бар. Ооң хоразындан, таакпылавайн турар кижиге көөрде, таакпылаар улустуң өкпези рак аарыындан аарып турар таварылгалар 10 катап хөй.
Таакпының ыжының тургузуунда аммиак кырыкы тыныш органнарының шараланчак картынга дээпкеш, нашатырлыг спиртче шилчий бээр. Кегжир-өөш болгаш өкпениң дамырлары ириңнээш, шараланчак чүүлдү ылгап үндүрбүшаан, аартыр. Ынчангаш таакпылаар улуска бужурганчыг чөдүлдүг хоочураан бронхиттиң болгаш өске-даа өкпениң тыныштадыр аарыгларының эртежик-ле кедерей бээри ол.
ТААКПЫ КИЖИНИҢ ҮНҮНГЕ КАНДЫГ САЛДАРЛЫГЫЛ?
Таакпы ыжы кижиниң өгүнде үн үндүрер сииржигештерин үреп кааптар. Өктүң шырыңмалыг кезээ ыжа бергеш, бичии-ле ыыткыр чугааланырга, шырыңмаларны тургузуп турар шыңганнарга хан кучугуушкуну болу бээр. Шырыңмаларның боттарынга таакпы ыжының хоралыг бүдүмелдери чыылгаш, оюлганнар, кемдээшкиннер тыптыр. Бо бүгү үрелиишкиннер шупту таакпылаар кижиниң үнүн дунук болгаш көргүрээш кылыптар. Хоочураан ларингит тыптып келирге, кижиниң үнү биеэги өткүт аянын чидириптер.
ТР-ниң Хөй-ниитиниң кадыкшылга төвүнүң медээлеринден.
“Шын” № 85 2023 чылдың ноябрь 8