Мал ажылы сайзыраңгай чурттарда тус черниң чонунуң эът болгаш сүт продуктуларынга хереглелин тус черде биче бүдүрүлгелерниң ээлери фермерлер долузу-биле хандырып турар.
Олар чоннуң хууда дузалал ажыл-агыйларында азырап өстүрүп турар малының эъдин, сүдүн садып алгаш, оларны болбаазырадып, колбаса, сосискалар, быштак, йогурт дээн ышкаш эки шынарлыг янзы-бүрү аъш-чем продукциязын бүдүрүп үндүрүп турарлар. Тус черниң чурттакчылары чүгле оларның продукциязын колдады садып алыры национал чаңчыл апарган деп болур. Чүге дээрге чаңгыс чер чурттуглары фермерлерниң бүдүрген продукциязы дыка эки шынарлыг дээрзинге бүзүрээрлер.
Алыс черле агаар-бойдузунуң бүдүжү мал ораны боор Тывада, мал ажылы сайзыраңгай чурттарда ышкаш, тус черниң чурттакчыларының азырап өстүрген малының эъдин, сүдүн болбаазырадып, сметана, тарак, быштак, йогурт дээш өске-даа эки шынарлыг аъш-чем аймаа бүдүрүп үндүрүп турар сайгарлыкчыларның сумуларда, кожууннарда тыптып кээп эгелээни өзүлдениң өөрүнчүг им-демдээ.
Барыын-Хемчик кожуунда аныяк сайгарлыкчы Сергек Куулар Тыва Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң хууда программазының шугуму-биле дузаламчы акша-хөреңгини 2023 чылда алгаш, сүттү болбаазырадып, оон ак чем аймаа бүдүрүп үндүрер модульдуг цехтиң дериг-херекселин садып алган.
Инектер азырап өстүрүп, сүт саап ап турар тус черниң чурттакчыларындан сүттү сайгарлыкчы Сергек Куулар садып алгаш, ол сүттү болбаазырадып, эки шынарлыг сметана, творог, йогурт аймаан бүдүрүп үндүрүп турар. Сайгарлыкчының бүдүрген продукциязының шынары багай эвес болгаш, садып алыкчылар база эвээш эвес.
Сүттен ак чем аймаа бүдүрер модульдуг цехтиң Барыын-Хемчик кожуунга тургустунганы хууда дузалал ажыл-агыйынга саар инектерни тудуп турар өг-бүлелерге база ажыктыг болган. Олар инектериниң сүдүн 1 литрде 60 рубль өртекке сайгарлыкчы Сергек Кууларның цегинге садар арга тыптып келген. Ол дээрге өг-бүлеге орулга-дыр. Цехке сүт садып турар кижилер инектериниң кадыының байдалы, оларның сүдүнүң эки шынарлыы, санитар-эпидемиологтуг негелделерге дүгжүрү дээш өске-даа негелделерни сагыыр ужурлуг.
Бир эвес Сергек Кууларның цеги биле тус черниң чурттакчыларының аразынга бо кады ажылдажылга моон соңгаар чедиишкинниг уламчылаар болза, кожуунга мал ажылының хөгжүлдезиниң бир туружу быжыкканы ол.
Ш. МОҢГУШ белеткээн.
«Шын» №46 2024 чылдың июнь 22
