Шрифт
А А А
Фон
Ц Ц Ц Ц Ц
Изображения
Озвучка выделенного текста
Настройки
Обычная версия
Междубуквенный интервал
Одинарный Полуторный Двойной
Гарнитура
Без засечек С засечками
Встроенные элементы
(видео, карты и т.д.)
Вернуть настройки по умолчанию
Настройки Обычная версия
Шрифт
А А А
Фон
Ц Ц Ц Ц Ц
Изображения
Междубуквенный интервал
Одинарный Полуторный Двойной
Гарнитура
Без засечек С засечками
Встроенные элементы (видео, карты и т.д.)
Вернуть настройки по умолчанию

Тывада Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ делегациязы келген

26 июля 2023
23

Тывада Кыдат Улус Республиказыныӊ Синьцзян-Уйгур автономнуг районундан делегация чедип келген.


КУР-нуӊ Синьцзян-Уйгур автономнуг районунуӊ Улустуӊ Чазааныӊ оралакчы даргазы Лю Сушеге баштаткан делегация үш хүн дургузунда үлептүр, культура, эртем болгаш туризм адырынга кады ажылдажылганыӊ айтырыгларыныӊ талазы-биле ажылдаарын планнап турар.

Тываныӊ Баштыӊы Владислав Ховалыг-биле делегацияныӊ ужуражылгазы дүүн чазак бажыӊынга болуп турган. Бистиӊ республикавыстыӊ кол даштыкы экономиктиг партнерларыныӊ бирээзи – Кыдат дээрзин В. Ховалыг аалчыларны уткуп, сөс ап тура, чугаалаан. Тыва келир үеде сорулгалыг төлевилелдерни болгаш эгелекчи саналдарны боттандырарынга белен, «идегелдиг болгаш шиитпирлиг партнерлуг» болурунга сонуургалдыг дээрзин демдеглээн.

Россия биле Кыдаттыӊ аразынга транспорт маршруттарын сайзырадыры дээрге келир үеде кедилиг угланыышкын-дыр. Сибирьден тура Барыын Кыдатче кургаг чер кыры-биле чоруур эӊ-не кыска транспорт оруктарын Тываны таварыштыр кылырынга бистиӊ республикавыстыӊ георграфтыг туружу таарымчалыг болган. Красноярск – Абакан – Кызыл – Улаангом – Ховд – Урумчи деп кызыгаарлар таварыштыр аргыжар автомобиль маршруду Россияныӊ Сибирь кезээнден продукцияны Кыдатка чедиреринге болгаш оон тура барааннарны эккээр арганы берип турар. Кызылдыӊ аэропортунга чурттар аразыныӊ секторун келир чылын ажыдар. Ынчан чаа авиамаршруттар, ооӊ иштинде Моол биле Урумчиже баар авиамаршруттар тыптып келир дээрзин В.Ховалыг сагындырып чугаалаан.

КУР-нуӊ Синьцзян-Уйгур автономнуг районунуӊ Улустуӊ Чазааныӊ оралакчы даргазы Лю Сушениӊ аӊаа харыызы-биле алырга, КУР-нуӊ даргазы Си Цзиньпин бо чылдыӊ март айда албан ёзузу-биле Россияга кээп чорааш, келир үеде бистиӊ чурттарывыстыӊ аразында кады ажылдажылганыӊ планнаттынган төлевилелдерин бижээн декларацияга Президент Владимир Путин-биле кады ат салган.

«Бис, Кыдаттыӊ региону болганывыста, бистиӊ чурттарывыстыӊ баштыӊыныӊ аразында кылган дугуржулгаларын боттандырарынга сонуургалдыг бис – деп, Лю Суше чугаалаан, – Ынчангаш Тыва Республика-биле кады шак ол дугуржулгаларны боттандырарынга, демниг хөделиишкинни болгаш кады ажылдажылганы ханыладырынга белен бис».

Лю Суше Синьцзян-Уйгур автономнуг районда сайзыралдыӊ таарымчалыг байдалдарыныӊ тургустунуп келгениниӊ дугайында дыӊнаткан. Ук район болза Чаа Торгу оруунуӊ кол экономиктиг куржаа болуп турар. Чаа Торгу оруу деп транспорт системазын Кыдаттыӊ идип үндүрген саналы-биле тургускан, ону Казахстан, Кыргыстан болгаш өске-даа чурттар-биле кады ажылдап кылган. Ол орук Кыдаттан чүъктер болгаш пассажирлерни кургаг чер кыры-биле Европа чурттарынче чедирер КУР-нуӊ барыын чүкче үнген кол хаалгазы болуп турар. Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ девискээринде агаар аргыжылгазыныӊ – 3, кургаг чер кырыныӊ аргыжылгазыныӊ – 17 эрттирилге пунктулары, экономиканы болгаш бизнести сайзырадырынга 55 аӊгы платформалар бар.

Эрткен чылын Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ даштыкы экономиктиг садыглажыышкыны АКШ-тыӊ 35,7 млрд ажыг доллар болган. Ооӊ мурнундагы чыл-биле деӊнээрге, 57 хуу өскен, ол чурт иштинде кол черни ээлээн көргүзүг болган.
«Синьцзянны даштыкы экономиктиг ажыл-чорудулга талазы-биле Кыдаттыӊ мурнакчы региону деп адап болур. Бис Тыва Республика-биле удур-дедир харылзааларны шуудадырынга белен бис» – деп, Лю Суше чугаалаан.

Амгы үеде Синьцзян-Уйгур автономнуг район 2023 – 2027 чылдарда бистиӊ республика-биле кады ажылдажылганы тургузар ужурлуг төлевилелдериниӊ даӊзызын ажылдап кылып турар.

Россияныӊ талазындан шак ындыг төлевилелдерниӊ даӊзызын берген. Кызыл биле Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ Алтай деп хоорайыныӊ акы-дуӊмалышкы харылзааларыныӊ дугайында протоколга бо чылдыӊ февральда ат салган. Синьцзян-Уйгур автономнуг район болза бистиӊ найысылалывыс-биле акы-дуӊмалышкы харылзаалар тудар хоорайларныӊ даӊзызын ам-даа делгемчидер деп турар.

Республиканыӊ Чазааныӊ оралакчы даргазы Владимир Донскихке баштаткан Тываныӊ делегациязы бо чылдыӊ июньда Синьцзян-Уйгур автономнуг районга барып чораан. Ынчан эртем-техника болгаш көдээ ажыл-агый адырларынга кады ажылдап болурунуӊ дугайында сайгарып турган, ам бо хүнде шак ындыг кады ажылдажылганы ханыладырыныӊ дугайында чугаалашкан.

Лю Суше Тываны Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ эки өӊнүү болгаш эки кожазы дээн. Бистиӊ регионнарывыстыӊ аразы –1000 хире километр, шынап-ла, кожа-хелбээ черлер-дир. Географтыг туружу-биле Синьцзян-Уйгур автономнуг районга эӊ-не чоок чыдар российжи регион-дур. Пекин, Новосибирск таварыштыр Кызылга чедер орук аразы оон каш дакпыр көвүдей бээр. Кызылдыӊ аэропортунга делегей чергелиг эрге-байдалды берген соонда, ооӊ баштайгы авиамаршруттарныӊ чедер чери Улан-Батор биле Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ найысылалы Урумчи хоорай болур дээрзинге Лю Суше идегеп турарын илереткен.

Лю Суше Тываныӊ Баштыӊы Владислав Ховалыгны бо чоокку үелерде Синьцзян-Уйгур автономнуг районга аалдап келиринче чалааш, бот-боттарынга барып чедип, ужуражып тургаш, кады ажылдажылганы уламчылаарыныӊ быжыг таваан салыры идегелдиг болур дээн. КУР-нуӊ автономнуг району кады ажылдажылга талазы-биле транспорт, эртем, көдээ ажыл-агыйы болгаш аъш-чем адырларын сонуургап турар.

Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ амгы делегациязыныӊ составында эртем, транспорт, садыг департаментилериниӊ төлээлери бар. Ук регион болза культура, туризм болгаш өөредилге харылзааларын таварыштыр кады ажылдажылганы быжыглаарынга, чогаадыкчы коллективтерниӊ арга-дуржулга солчулгазын болгаш Тывадан студентилерни өөредиринге белен, ол регионда Россиядан болгаш Төп Азияныӊ чурттарындан келген студентилерге тускай стипендия көрдүнген.

Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ делегациязыныӊ Тывага үш хүннүӊ турар планында болза Тожу кожуун биле үлептүр бүдүрүлгезиниӊ адырынга кыдат-российжи кады ажылдажылганыӊ боттуг үлегери болуп чоруур «Лунсин» даг-байлакшыдылга комбинадынга барып чедерин киирген. Тываныӊ туризм болгаш эм шынарлыг суглуг черлерин көрүп таныжар сорулга-биле олар Азас хөлдүӊ турисчи баазынга болгаш Дус-Хөлге база чедер. Тыва Республика-биле КУР-нуӊ Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ садыг-үлептүр палаталарыныӊ аразында дугуржулгага ат салыр.

Синьцзян-Уйгур автономнуг районнуӊ делегациязы биле Тываныӊ Чазаа аразында дугуржуп болгу дег чүүлдерни, чертвергте Кызылга кезек ажыл-агыйжы ужуружалыгаларныӊ соонда шиитпирлеп болур. Ийи талага бир дугаар чугула тема дээрге чурттар аразында транспорт коридору, Тываны Казахстан болгаш Кыргыстан-биле чергелештир Кыдаттан барыын чүкче үнер хаалга кылып ап болуру.
Республиканыӊ Чазаанга болган ужуражылганыӊ түӊнелинде Кызыл биле КУР-нуӊ Синьцзян-Уйгур автономнуг районунуӊ найысылалы Урумчи хоорайныӊ аразында акы-дуӊмалышкы харылзааларны тургузараныӊ дугайында протоколга атты салган.

ТР-ниӊ Чазааныӊ медээлеринден Р.Демчик белеткээн.

Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.